Ignacy Daszyński (1866-1936), polityk, pisarz polityczny i publicysta, działacz socjalistyczny i niepodległościowy, współtwórca Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, poseł do austriackiej Rady Państwa, w listopadzie 1918 r. premier Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej, w okresie Drugiej Rzeczypospolitej jeden z liderów Polskiej Partii Socjalistycznej, Marszałek Sejmu (1928-1930) oraz jeden z przywódców Centrolewu.

Ignacy Daszyński urodził się 26 października 1866 roku w owianym sienkiewiczowskim mitem Zbarażu, w którym spędził przepełnione patriotycznym duchem i atmosferą legendy powstania styczniowego dzieciństwo. Rychło jednak, pod niemałym wpływem starszego brata Feliksa, swe zainteresowania zaczął kierować w stronę socjalizmu.  Wydalony ze szkoły za referat o roku 1848, nim trafił do Krakowa, Daszyński podróżował po Galicji Wschodniej, gdzie najmując się do różnych prac z bliska miał okazję przyjrzeć się położeniu galicyjskiej wsi oraz losom nielicznych jeszcze wtedy tamtejszych robotników. Przybywszy w roku 1888 do Krakowa Daszyński, zdając wcześniej eksternistycznie maturę, zaczął studiować przyrodoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Szybko jednak przyszyły pierwsze szykany i aresztowania za działalność polityczną, odgrywającą w życiu młodzieńca coraz poważniejszą rolę. Po krótkim pobycie na Zachodzie, gdzie oddając się nauce poznał m.in. Stanisława Mendelsona, Daszyński powrócił do Galicji i zaczął tam intensywnie pracować nad rozwojem idei socjalistycznej, stając się jednym z głównych organizatorów ruchu i twórcą partii socjalistycznych – Galicyjskiej Partii Socjal-Demokratycznej, a z czasem Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego.

Droga kariery politycznej, którą obrał Daszyński, przynosiła mu niemało sukcesów. Od 1897 roku zasiadał on w wiedeńskiej Radzie Państwa, w której – będąc członkiem Związku Posłów Socjalno-Demokratycznych – zasłynął jako wybitny mówca i polemista. Piastował również godność radnego miasta Krakowa, a także redagował poczytne i opiniotwórcze socjalistyczne pismo „Naprzód”. Przed pierwszą wojną światową współpracował z Polską Partią Socjalistyczną i osobiście z Józefem Piłsudskim, którego stał się gorącym zwolennikiem, angażując się m.in. w prace krakowskiego „Strzelca” czy Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Po wybuchu wojny Daszyński wspierał działalność piłsudczykowskiej Polskiej Organizacji Narodowej. Nadal też był aktywny jako polityk. W październiku 1918 roku był jednym z autorów manifestu do parlamentu austriackiego, w którym posłowie polscy oświadczali, iż odtąd uważają się za obywateli Polski.

Wkrótce po tym, w nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku Daszyński stanął na czele Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie, który ogłosił bardzo postępowo-demokratyczny program reform społeczno-gospodarczych. Piłsudski po swym powrocie do kraju widział Daszyńskiego w roli pierwszego premiera niepodległej Polski, jednak kandydatura ta została zablokowana przez Narodową Demokrację. Skupiając się odtąd na pracy parlamentarnej był Daszyński naturalnym liderem Polskiej Partii Socjalistycznej, równocześnie wciąż popierał poczynania Piłsudskiego. Zmieniło się to po Maju 1926 roku – Daszyński stał się on jednym z przywódców opozycji wobec autorytarnych rządów piłsudczyków. Od początku lat 30. Daszyński chorował i nie mógł już tak jak dawniej angażować się w działalność polityczną, aczkolwiek sympatyzował z Centrolewem. Zmarł 31 października 1936 roku.

Autor: dr Krzysztof Kloc

Nota biograficzna opracowana w ramach programu  NIEPODLEGŁA