Spitzer Wilhelm Adolf Stillfried (1895–1973), adwokat, działacz niemiecki, radny m. Bydgoszczy, poseł na Sejm RP. Ur. 8 VII w Murowańcu (Murowanitz) pod Bydgoszczą; był synem Adolfa, leśniczego państwowego, i Olgi z Prigannów.
Od r. 1901 mieszkał S. wraz z rodzicami pod Gnieznem i w tym mieście uczęszczał do gimnazjum (Kaiser Wilhelm-Schule). Po maturze (marzec 1914) podjął studia prawnicze kolejno na uniwersytetach we Fryburgu Bryzgowijskim, Berlinie i Wrocławiu. Dn. 15 XI 1916 został powołany do wojska niemieckiego; od stycznia r.n. walczył w artylerii na froncie zachodnim (Flandria, północna Francja) w stopniu podoficera (aspirant oficerski). Od 15 VI do 15 VII 1918 przebywał na urlopie dla przygotowania się do pierwszego egzaminu zawodowego z prawa (uprawniającego do tytułu referendarza), który złożył 24 VII we Wrocławiu.
Z wojska S. został zwolniony z dn. 31 XII t.r., ale już w listopadzie otrzymał skierowanie na praktykę zawodową (służbę przygotowawczą) do Sądu Obwodowego w Gnieźnie. Po zajęciu tych ziem przez państwo polskie zdecydował się nie wyjeżdżać wraz z ojcem do Niemiec. Opanował język polski i 1 I 1920 został przyjęty do pracy w polskim Sądzie Powiatowym w Gnieźnie; równocześnie praktykował w kancelarii adwokackiej Wolskiego. Następnie pracował krótko w Sądzie Apelacyjnym w Poznaniu; tam 1 III 1921 złożył egzamin na asesora sądowego. Dn. 10 VIII t.r. został przeniesiony do Sądu Powiatowego w Bydgoszczy; pracował w jego wydz. procesowym i hipotecznym, a jednocześnie w Miejskim Urzędzie do Walki z Lichwą. W tym czasie wstąpił do Deutschtumsbund (DtB) zur Wahrung der Minderheitsrechte in Polen – naczelnej organizacji mniejszości niemieckiej w Polsce (zdelegalizowanej w r. 1923). Od kwietnia 1922 do maja 1923 pełnił obowiązki sędziego w Wągrowcu. Powróciwszy do Bydgoszczy podjął własną praktykę adwokacką; wpis na listę Izby Adwokackiej w Toruniu uzyskał 1 VIII t.r. W tym czasie przełożył na język niemiecki i opatrzył własnym komentarzem polską ustawę o ochronie lokatorów: Das Mieterschutzgesetz von 11 April 1924 (Bydgoszcz [b.r.w.]), oraz wydał Die Aufwertungs-Verordnung des Präsidenten der Republik Polen vom 14. Mai 1924 (Bydgoszcz [1925]). Kancelaria S-a, która zatrudniała też prawników polskich, zajmowała się głównie obroną Niemców w sprawach karnych o działalność nielegalną oraz powództwami o naruszenie praw obywatelskich gwarantowanych przez traktat mniejszościowy z r. 1919. W wyniku październikowych wyborów 1925 r. wszedł S. do Rady Miejskiej Bydgoszczy z listy niemieckiej (kadencja 1925–9); przewodniczył niemieckiemu klubowi radzieckiemu i działał w deputacjach: własności miejskiej i teatralnej. Dn. 2 XII 1926 wygrał wybory uzupełniające na niepłatnego radcę miejskiego (członka magistratu), ale nie uzyskał zatwierdzenia przez woj. poznańskiego Adolfa Bnińskiego. S. działał w zarządzie Verband für Gewerbe, Handel und freie Berufe, a od lipca 1927 w zarządzie nowej organizacji tego typu – Wirtschaftsverband städtischer Berufe (WsB). Był też czynny w nowej organizacji ogólnej mniejszości niemieckiej utworzonej przez parlamentarzystów w sejmie i senacie – Deutsche Verewigung im Sejm und Senat.
W marcu 1928 został S. wybrany na posła do sejmu w okręgu nr 31 (Toruń i sąsiednie powiaty woj. pomorskiego) z listy nr 18 (Blok Mniejszości Narodowych). W sejmie należał do Niemieckiego Klubu Parlamentarnego i z jego ramienia zasiadał w komisjach: konstytucyjnej i prawniczej. Przemawiał 11 VI t.r. w dyskusji nad preliminarzem budżetowym Min. Sprawiedliwości, zarzucając polskim sądom i prokuraturze nieprzychylność wobec mniejszości niemieckiej. Dn. 31 I 1929 w dyskusji ogólnej uzasadniał negatywne stanowisko swego klubu wobec budżetu państwa. Dn. 23 I 1930 na czele delegacji działaczy niemieckich z woj. pomorskiego wręczył posłowi niemieckiemu w Warszawie, H. Rauschnerowi, memoriał zawierający skargi na politykę władz polskich, z prośbą, by je poruszyć podczas polsko-niemieckich rokowań handlowych. Po raz trzeci przemawiał w sejmie 6 II 1930 w dyskusji o budżecie Min. Sprawiedliwości, w podobnym, co poprzednio tonie. Jako obrońca działaczy DtB w procesie o przygotowania do zdrady państwa przed Sądem Okręgowym w Bydgoszczy (11–17 IV t.r.) osiągnął częściowy sukces, uzyskując niskie wyroki (zmniejszone jeszcze w postępowaniu apelacyjnym). Po zamknięciu kadencji sejmu w sierpniu 1930 działał S. już tylko na terenie organizacji niemieckich Bydgoszczy. Należał do opozycji przeciw nacjonalistom Kurta Graebe utworzonej przez miejscowych przemysłowców skupionych w WsB. We wrześniu 1934 uczestniczył w tworzeniu nowej organizacji mniejszości niemieckiej – Deutsche Vereinigung für Westpolen, która była nastawiona krytycznie wobec nacjonalistów z Jungdeutsche Partei, ale wkrótce również podjęła bliską współpracę z reżimem hitlerowskim w Niemczech. W r. 1935 wydał pracę o polskiej ustawie o oddłużaniu gospodarstw rolnych z 24 X 1934 pt. Die Entschuldung der Landwirtschaft. Übersicht über die gesamte Entschuldungsgesetzgebung (Bydgoszcz 1934, 1936, 1937). Dn. 25 II 1938 uzyskał uprawnienia patrona adwokackiego.
Po wybuchu drugiej wojny światowej i zajęciu Bydgoszczy przez Niemców, wg M. O. Ballinga, musiał S. zlikwidować swą kancelarię adwokacką, gdyż nie uzyskał od władz okupacyjnych pozwolenia na jej dalsze prowadzenie i przez pół roku pozostawał bez pracy. Wg polskich relacji, 10 IX 1939 w obecności nadburmistrza Bydgoszczy i szefa okręgu NSDAP, W. Kampego, spisał od uwięzionego polskiego prezydenta miasta Leona Barciszewskiego zrzeczenie się majątku osobistego na rzecz miasta, na parę godzin przed jego egzekucją. Od 10 IX do 26 XI 1939 był S. członkiem Selbstschutzu (Samoobrony), a po jej rozwiązaniu zgłosił się do SS (tzw. allgemeine). Odbywając tam staż kandydacki, prowadził jednocześnie kancelarię notarialną. W r.n. został przyjęty (1 V) do SS i zaprzysiężony (9 XI); z czasem (20 IV 1942) dosłużył się stopnia SS-Oberscharführera (sierżanta). Na początku 1945 dostał się do niewoli radzieckiej. Zwolniony po kilku miesiącach, osiadł w r. 1945 w Oberaula w Hesji (Niemcy Zachodnie), gdzie był notariuszem i adwokatem. Tam też zmarł 4 II 1973.
S. był żonaty od 1 VI 1922 z Hildegard z Gesellów. Dziećmi S-a z tego małżeństwa byli: Ilse Gertrud Hedwig (ur. 1927), Christine Gisele Beate (ur. 1927), Hardwig Ulrich Lothar (ur. 1929), agronom, profesor uniwersytetu w Giessen i członek Akademie für Raumforschung und Landesplanung, oraz Walter Wolfgang Eberhard (ur. 18 V 1930).
Hoesicka bibliogr. prawn., 1935, 1937; Hoesicka bibliografia prawnicza polska 1918–1928, Zest. S. Łoza, W. 1930; – Balling M. O., Von Reval bis Bukarest. Statistisch-biographisches Handbuch der Parlamentarier der deutschen Minderheiten in Ostmittel- und Südosteuropa 1919–1945, Kopenhagen 1991 I–II; Bydgoski słownik biograficzny, Red. J. Kutta, Bydgoszcz 1997 IV (M. Romaniuk, fot.); Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Red. J. M. Majchrowski przy współpracy G. Mazura i K. Stepana, W. 1994; Kürschners Deutscher Gelehrten-Kalendar 1992, Berlin–New York 1992 (dot. syna S-a, Hardwiga); – Historia Bydgoszczy, Red. M. Biskup, Bydgoszcz 1999 II cz. 1 s. 432–4 (fot. s. 129); Jeleniewski M. K., Bydgoskie wybory 1920–1939, Bydgoszcz 1994 s. 99, 159; Potocki S., Położenie mniejszości niemieckiej w Polsce, 1918–1938, Gd. 1969; – Książka adresowa miasta Bydgoszczy na rok 1933, Oprac. W. Weber, Bydgoszcz [1933]; Mniejszości narodowe w wyborach do Sejmu i Senatu w r. 1928, Oprac. Wydz. Narodowościowy Min. Spraw Wewnętrznych, W. 1928; Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–33 (fot.); – Serwański E., Dywersja niemiecka i zbrodnie hitlerowskie w Bydgoszczy na tle wydarzeń w dniu 3 IX 1939, P. 1984; Spraw. stenogr. Sejmu 1928–30; – „Sprawy Narodowościowe” R. 2: 1928 s. 77, 229, 427, R. 3: 1929 s. 99, R. 4: 1930 s. 74, 85, 243, R. 5: 1931 s. 638.
Andrzej A. Zięba