Plesner Wiktor Józef (1892–1961), inżynier geodeta, podpułkownik WP, szef Wydziału Triangulacyjnego w Wojskowym Instytucie Geograficznym. Ur. 27 VIII w Tłumaczu, był synem Jana i Teodory z Białasów. Uczył się od r. 1904 w Wyższej Szkole Realnej w Stanisławowie i tu uzyskał w r. 1911 maturę. Następnie rozpoczął studia na oddziale mierniczym Wydziału Inżynierii Lądowej i Wodnej Politechniki Lwowskiej. Powołany 1 VIII 1914 do odbycia jednorocznej służby wojskowej, przydzielony został najpierw do 20 p. strzelców armii austro-węgierskiej, a w listopadzie t. r. do szkoły oficerów rezerwy w Gleichenbergu w Styrii. Po jej ukończeniu w styczniu 1915 został skierowany na front i przez trzy tygodnie dowodził plutonem 20 p. strzelców. Awansował na chorążego 15 III t. r. Wzięty 21 IV t. r. do niewoli rosyjskiej, przebywał w niej do lutego 1918. Po powrocie z niewoli do 20 p. strzelców otrzymał 15 VI stopień podporucznika (ze starszeństwem od 1 I 1916), w końcu lipca 1918 wysłany został na front włoski w Tyrolu. Po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej przedostał się do Krakowa i 6 XI wstąpił do Legii Oficerskiej. Brał następnie udział w walkach polsko-ukraińskich o Przemyśl i Lwów. Ranny w grudniu pod Janowem, po dojściu po zdrowia kontynuował od połowy stycznia 1919 służbę wojskową w 6 p. piechoty Legionów, od kwietnia t. r. jako dowódca kompanii, a także zastępował dowódcę batalionu. W ramach tego batalionu brał udział w walkach na froncie wschodnim. Awans na porucznika otrzymał 14 II 1920. Po zakończeniu działań wojennych polsko-radzieckich był od października 1920 adiutantem w sztabie 3 brygady piechoty Legionów, do stopnia kapitana awansował 26 III 1921. W listopadzie t. r. został odkomenderowany na dokończenie studiów w Politechnice Lwowskiej (na oddziale mierniczym Wydziału Komunikacji). Dyplom uzyskał w maju 1923.

Na własną prośbę skierowany do Wojskowego Instytutu Geograficznego (WIG), P. pracował tam od 1 IX 1923. Brał udział w większości prac Wydziału Triangulacyjnego, w którym od maja 1924 do końca 1927 r. był kierownikiem oddziału. Dn. 1 I 1928 awansował na majora. W t. r. kierował referatem trygonometrycznym, a przez następne pięć lat referatem technicznym. Od maja 1934 był szefem Wydziału Triangulacyjnego, a także kierownikiem biura pomiarów w Min. Komunikacji. Przez jedenaście miesięcy (15 V 1935–13 IV 1936) pełnił obowiązki szefa WIG. P. brał udział w licznych konferencjach międzynarodowych. Uczestniczył w IV Zjeździe Międzynarodowej Unii Geodezyjno-Geofizycznej (MUG-G) w Sztokholmie w r. 1930 (był współautorem jednego z dwu «raportów narodowych», a po Zjeździe omówił szwedzką kartografię w „Wiad. Służby Geogr.” 1930 z. 4). Na następnym zebraniu Unii w Lizbonie w r. 1933 został powołany do międzynarodowej komisji regulaminowej triangulacji. Uczestniczył również w siódmym zebraniu Bałtyckiej Komisji Geodezyjnej w r. 1934 w Warszawie i w zebraniu ogólnym MUG-G w r. 1936 w Edynburgu (pod jego redakcją ukazały się „Travaux géodésiques exécutés de 1933 à 1935. Raport présenté à Edinbourgh en septembre 1936”, Varsovie 1936). Referaty P-a na obu tych zebraniach dokumentowały postępy w pracach astronomiczno-geodezyjnych w Polsce. Na Pierwszym Kongresie Inżynierów Miernictwa RP w Warszawie (9–12 II 1939) w referacie pt. Pomiary podstawowe w Polsce przedstawił szczegółowe sprawozdanie ze stanu prac nad polskimi podstawowymi operacjami geodezyjnymi. P. wchodził w skład redakcji wydawanego przez WIG kwartalnika „Wiadomości Służby Geograficznej”.

Po wybuchu wojny 1939 r. P. kierował transportem samochodowym (56 samochodów), ewakuującym część centrali WIG (główna część WIG była ewakuowana transportem kolejowym). Po przybyciu do Lwowa zorganizował prace nad uruchomieniem w zakładach «Książnica-Atlas» reprodukcji map WIG. W przededniu upadku miasta P. i jego grupa przedostali się na Węgry, udali się następnie do Francji, a po jej klęsce do Wielkiej Brytanii, gdzie w sierpniu 1940 w obozie oficerskim w Rachan na polecenie polskich władz wojskowych zorganizowana została «Sekcja WIG», którą jesienią t.r. przeniesiono do Perth, a w r. 1941 do Edynburga. Działała ona do końca wojny w zakresie geodezji i kartografii, najpierw pod kierunkiem płka Stefana Adama Gąsiewicza, potem P-a. P. opublikował tam pracę pt. Transformacja współrzędnych geograficznych i granice dokładności (Edynburg 1944). Bezpośrednio przed demobilizacją P. został awansowany do stopnia pułkownika. Po demobilizacji przyjął w kwietniu 1949 stanowisko w centrali służb geodezyjnych w byłych koloniach brytyjskich (Directorate Overseas Surveys Tolworth), gdzie pracował do końca życia. Był członkiem Royal Institution of Chartered Surveyors i członkiem Royal Geographical Society. W r. 1955 uczestniczył w konferencji tych służb (Commonwealth Survey Conference) w Cambridge, gdzie referował rolę refrakcji bocznej i odchyleń pionu w triangulacjach pierwszego rzędu. P. zmarł nagle 12 I 1961 w Londynie, pochowany został na cmentarzu w Ealing. Był odznaczony m. in. Krzyżem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych (trzykrotnie), Medalem WP w Wielkiej Brytanii (dwukrotnie).

Żonaty (od r. 1937) ze Stefanią Haliną z Brodowskich (ur. 1903), dzieci nie miał.

Fot. w Materiałach Red. PSB; – Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (Uzupełnienia i sprostowania), (fot.); Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1937; – Aktualne zagadnienia miernictwa, dodatek do sprawozdania z prac I Kongresu Inżynierów Miernictwa, Red. E. Warchałowski i J. Piotrowski, W. 1939; Comité National Polonais de Géodésie et Géophysique. Travaux géodésiques exécutés de 1936 à 1939, Cracovie 1939; Compte Rendu de la 7. Séance de la Commission Géodésique Baltique, Helsinki 1935; Dzikiewicz B., Prace Wojskowego Instytutu Geograficznego w latach 1918–1939, W. 1976; Gwardak T., Polskie piśmiennictwo kartograficzne (1659–1939), Wr. 1977; Krassowski B., Polska kartografia wojskowa w latach 1918–1945, W. 1974 (fot.); Martonne E., Cartographie de la Pologne, „Revue Scientifique” 1929 nr 17, 18; Pawłowski S., Problem właściwej i zorientowanej elipsoidy w Polsce, W. 1948; Pologne. Travaux géodésiques exécutés de 1930 à 1932, w: Travaux de l’Association Internationale de Géodésie…, v. 11, fasc. 1, Paris 1933; toż za l. 1933–5, tamże v. 13, fasc. 2, Paris 1938; Wolf H., Lotabweichungsausgleichung für das Zentraleuropäische Netz, Veröffentlichung d. Institut f. Erdmessung, Bamberg 1949; – Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Stanisławowie za r. szk. 1910/11, Stanisławów 1911 s. 108; – Informacje mjra B. Duliana, Jana Ponikowskiego oraz żony P-a, Stefanii Haliny Plesnerowej; życiorys, oprac. przez Tadeusza Olczaka, w Materiałach Red. PSB.

Red.