Olechnowicz Piotr h. Leliwa (zm. 1516), kuchmistrz litewski. Pochodził ze starego rodu bojarskiego Moniwida, był synem Olechny Rymowidowicza, namiestnika grodzieńskiego, od r. 1456 marszałka nadwornego lit. Kazimierza Jagiellończyka, brata Jerzego Rymowidowicza, założyciela rodu Zabrzezińskich. Bliskie pokrewieństwo łączyło O-a z Janem Zabrzezińskim, woj. trockim, był bratem Mikołaja Olechnowicza przodka Irzykowiczów. W r. 1488 był O. marszałkiem Piotra Janowicza Montygierdowicza, marszałka ziemi wołyńskiej, a w r. 1492 został kuchmistrzem dworu W. Ks. Lit., a następnie w r. 1494 namiestnikiem olickim i niemonojckim. Dn. 27 VIII 1501 na sejmie grodzieńskim został O. wyznaczony przez w. księcia Aleksandra Jagiellończyka na jednego z delegatów na sejm piotrkowski w celu rozmów z radami koronnymi o unii i elekcji Aleksandra na tron polski. Pełnomocnictwo od panów litewskich dostali 9 IX t.r. O. uczestniczył najpewniej w sejmie piotrkowskim, na którym 3 X t.r. dokonano wyboru Aleksandra na króla polskiego, po czym 23 X 1501 był w Mielniku świadkiem potwierdzenia umowy w sprawie unii zawartej w Piotrkowie. W styczniu 1506 posłował O. (wraz ze Stanisławem Kiszką i Wojciechem Kłoczką) od panów litewskich na sejm koronny do Lublina z pełnomocnictwem do dalszych wspólnych obrad «o obronie i jedności». T. r. utracił dzierżawę olicką i niemonojcką na rzecz Jana Jurjewicza Zabrzezińskiego. Wtedy zapewne w zamian został namiestnikiem skirstymońskim na Żmudzi.
W r. 1507, gdy na żądanie Zygmunta I chan Tatarów perekopskich Mendli-Girej zgodził się zapośredniczyć w pertraktacjach pokojowych między Litwą a Moskwą, O. został wysłany do Moskwy jako towarzysz posła tatarskiego, delegowanego przez chana. Na skutek niezręcznych sformułowań w liście Mendli-Gireja zostali oni przez oburzonego w. księcia Wasyla zatrzymani w Moskwie; Zygmunt I dwukrotnie, w czerwcu i w sierpniu 1508, upominał Wasyla o ich wypuszczenie, co nastąpiło prawdopodobnie w końcu sierpnia. O. był wówczas namiestnikiem skirstymońskim.
O. cieszył się dużą przychylnością zarówno Aleksandra, jak i Zygmunta Jagiellończyków, o czym świadczą m. in. korzystne dla niego wyroki sądowe w sporach z najmożniejszymi panami litewskimi. W r. 1502 woj. trocki i marszałek lit. Jan Zabrzeziński wystąpił ze skargą przeciw braciom Piotrowi, Stanisławowi i Mikołajowi Olechnowiczom o zwrot połowy dóbr, które ojciec braci Olechnowiczów – Olechno – zagarnął jego ojcu. Aleksander Jagiellończyk utrzymał w mocy stan posiadania Olechnowiczów. W sporze z woj. kijowskim Jerzym Radziwiłłem, który zagarnął O-owi dobra Dokudowo, Szczutino i Ostrów, przekazane mu w testamencie przez Wojciecha Kuczukowicza, O. zwracał się do króla Zygmunta I 12 VIII 1512 w Krakowie z prośbą o rozsądzenie sporu, powołując się na potwierdzenie zapisu przez Aleksandra. W l. 1514–16 był namiestnikiem uciańskim.
O. miał posiadłości na Wołyniu (m. in. Dorohostaje i Szpakowo) i na Rusi Kijowskiej (Łukawica), w r. 1506 dostał od Aleksandra lasy na Żmudzi. Żona (imię nieznane), wnuczka woj. kijowskiego Jurszy (zob.), a córka Iwaszki Jurszyna, namiestnika włodzimierskiego, wniosła mu w posagu duże dobra Obuchów na Rusi Kijowskiej. Zmarł O. w r. 1516.
Z córką Jurszyna miał O. dwóch synów: Stanisława i Mikołaja (założyciela rodu Dorohostajskich), miecznika litewskiego, zwanych Kuchmistrzowiczami.
Słown. Geogr., (Obuchów, Uciana); Boniecki, XIII 86; tenże, Poczet rodów; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Halecki O., Dzieje unii Jagiellońskiej, Kr. 1920 II; Ljubavskij M., Oblastnoe delenie i mestnoe upravlenie Litovskorusskago gosudarstva, Moskva 1892 s. 88, 147; Papée F., Aleksander Jagiellończyk, Kr. 1949; tenże, Aleksandrowa instalacja na Litwie, Lw. 1937 s. 11; Pułaski K., Stosunki z Mendli-Girejem, chanem Tatarów perekopskich, Kr.–W. 1881 s. 125, 337–8; Semkowicz W., O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle, „Mies. Herald.” R. 6: 1913 s. 187; – Akta Unii; Akty Zap. Ross., II 17; Arch. Sanguszków, I; Sbornik materialov Rady V. Kn. Lit., s. 122, 483.
Agnieszka Winiarska