Biogram Postaci z tego okresu
 Piotr Feliks      Piotr Feliks, wizerunek na podstawie fotografii z 1938 r.

Piotr Feliks  

 
 
Biogram został opublikowany w 1948 r. w VI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 
Feliks Piotr (1883–1941), dyrektor gimnazjum polskiego w Orłowej na Śląsku Cieszyńskim (Zaolzie) i prezes Macierzy Szkolnej w Czechosłowacji, urodził się 11 VI w Bierówce koło Jasła jako syn robotnika. Do gimnazjum uczęszczał w Jaśle; na ławie szkolnej należał do tajnej organizacji uczniowskiej, której oddał swoją własną bibliotekę literacką do użytku. Po ukończeniu gimnazjum odbył studia filologiczne w Uniw. Jag. w Krakowie oraz przez rok jeden w Monachium, po czym pracował jako naucz. gimn. W r. 1910 rozpoczął pracę w prywatnym gimnazjum realnym im. J. Słowackiego w Orłowej, założonym w r. 1909 przez Macierz Szkolną Księstwa Cieszyńskiego i T-wo Szkoły Ludowej. Z uczelnią tą zrosło się nazwisko F. na długie lata. Od r. 1914 objął F. dyrekcję tego zakładu i walczył z energią w czasie całej wojny z licznymi trudnościami, które zagrażały istnieniu gimnazjum. Przebrnąwszy z trudem jako kierownik zakładu przez lata wojenne, przed nowymi stanął trudnościami po wojnie, kiedy to Śląsk Ciesz. stał się przedmiotem sporów między Czechosłowacją a Polską. F. wziął czynny udział w pracach Rady Narodowej ks. Cieszyńskiego, będącej reprezentacją Polaków Śląska Cieszyńskiego. Od 15 V 1920, w związku z rozruchami na terenie plebiscytowym, gimnazjum zamknięto, a większość członków grona naucz. wraz z kierownikiem władze czeskie internowały; F. dopiero po 3 tygodniach został zwolniony na skutek interwencji komisji alianckiej w Cieszynie. Po podziale Śląska Ciesz. 28 VII 1920, kiedy Orłowa znalazła się w obrębie Republiki Czechosłowackiej, wrócił F. do Orłowej i zabiegał, by uzyskać pozwolenie na otwarcie tej jedynej szkoły średniej dla ludności polskiej, która znalazła się w Czechosłowacji. Starania jego uwieńczone zostały pomyślnym skutkiem. 17 IX 1920 gimnazjum zostało ponownie otwarte, a F. został jego dyrektorem, mianowanym zrazu tylko przez Macierz Szkolną, a później także przez władze szkolne. Godność tę sprawował aż do wybuchu drugiej wojny światowej. Praca w Macierzy Szkolnej w Czechosłowacji, która utrzymywała gimnazjum orłowskie, stała się dla F-a drugą ważną dziedziną działania. Najpierw jako I wiceprezes (1923–1930), a od r. 1931 jako prezes kierował życiem polskim na Śląsku czeskim, doprowadzając sprawy oświaty polskiej i kultury na tym terenie do rozkwitu. Szczególną troską otoczył F. bursę orłowską, zajmował się fundowaniem stypendiów i opieką nad akademicką »Jednością«, lecz nie szczędził także trudów i zabiegów, zmierzających do utrzymania i pomnożenia innych szkół różnego typu, a także podniesienia w nich poziomu nauczania. Polskie życie kulturalno-oświatowe na Śląsku czeskim przed r. 1938 miało w nim niestrudzonego patrona, organizatora i pracownika. Działał też w T-wie Nauczycieli Polskich w Czechosłowacji, Związku Chórów Polskich i in. Po objęciu Zaolzia przez Polskę w r. 1938 i upaństwowieniu gimn. orłowskiego F. pozostał nadal na swym stanowisku. Macierz Szkolna, rozdzielona w r. 1921 na dwie organizacje, zjednoczyła się w r. 1939, obierając F. swym prezesem Zarządu Głównego. Z wybuchem drugiej wojny światowej (1939) osiadł F. w Krakowie, przyjmując posadę nauczyciela gimn. Za organizowanie pomocy dla uchodźców z Cieszyńskiego został aresztowany i osadzony w więzieniu, skąd wkrótce potem wywieziono go do obozu w Oświęcimiu. W dniu 3 lub 12 VII 1941 rozstrzelano go przy pracy w tzw. Kiesgrube, poza obrębem samego obozu. Wdowa po F-sie wraz z dwiema córkami zamieszkała po wojnie w Cieszynie. Gimnazjum orłowskie, powołane z powrotem do życia i upaństwowione przez Czechów, uczciło pamięć swego zamordowanego dyrektora w dniu ponownego otwarcia szkoły (1 X 1945) i na osobnej, uroczystej akademii żałobnej (16 XII 1945).
 
 
 
 
 
Księga Pam. pryw. pol. gimn. real. im. J. Słowackiego w Orłowej, wydana z okazji 25-lecia istnienia zakładu, Orłowa 1934; drukowane Sprawozdania Macierzy Szkolnej w Czechosłowacji, w szczególności Spr. jubileuszowe, 1885–1935, oraz ostatnie za rok 1938, gdzie m. i. artykuł Feliksa 18 lat zmagań (s. 65–75); Ostatnie przemówienie F., wygłoszone na uroczystym nadzw. walnym Zgromadzeniu Macierzy Szkolnej w Cieszynie w dniu 16 IV 1939 ogłosiło »Zaranie Śląskie«, 1939, nr 2–4, s. 135–9; dwa wspomnienia pośm., napisane przez wychowanków orłowskiego gimn.: Taraba Gustaw, Komunikat Instytutu Śląskiego w Katowicach, seria V, nr 15; [Drozd Alojzy], Ci, którzy odeszli… W Obronie Prawdy, 1947, nr 37; Informacje K. Popiołka.
 
 
Ludwik Brożek
 
 
 
 
 
 

Powiązane zdjęcia

 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.