Padlewski Leon Julian Józef (1870–1943), bakteriolog, profesor Uniw. Pozn. Ur. 24 IV w Odessie, był synem Włodzimierza (1815–1886), uczestnika powstania listopadowego i zesłańca, autora niepublikowanych utworów poetyckich i rysownika, brata stryjecznego Władysława (zob.), i Zofii z Czerniawskich. Do gimnazjum chodził w Krasnodarze, gdzie zdał maturę w r. 1890 ze złotym medalem. Następnie studiował w akademii medycznej w Petersburgu, którą ukończył w r. 1895 ze stopniem lekarza. W l. 1896–8 był ordynatorem szpitala wojskowego we Władykaukazie (obecnie Ordżonikidze). Tutaj poświęcił się studiom mikrobiologicznym chorób zakaźnych, głównie badaniom tyfusów, dżumy i zimnicy. W l. 1899–1902 przebywał z ramienia rządu rosyjskiego dwukrotnie w Chinach i w Indiach w celu zwalczania epidemii dżumy. W l. 1903–8 pracował w Instytucie Medycyny Doświadczalnej w Petersburgu. W r. 1904 otrzymał dyplom doktora medycyny. W czasie wojny rosyjsko-japońskiej przebywał na Dalekim Wschodzie jako kierownik kolumny sanitarnej. Po zakończeniu wojny zwiedzał pracownie bakteriologiczne w Japonii, Filipinach, Stanach Zjednoczonych, Francji i Niemczech. Po powrocie podjął pracę w filii Petersburskiego Instytutu Medycyny Doświadczalnej w forcie «Aleksander» koło Kronsztadu, gdzie na podstawie materiałów przywiezionych z Chin (Ing-kou) prowadził badania nad dżumą. Tutaj pracował z dwoma Polakami, którzy zarazili się i zmarli na dżumę. Wyniki swoich doświadczeń zamieszczał w rosyjskich czasopismach medycznych („Vrač”, „Voenno-Medicinskij Žurnal” i in.). W tym czasie pisał także do „Przeglądu Weterynaryjnego” i do „Gazety Lekarskiej”. Od r. 1908 P. mieszkał w Moskwie, gdzie był pomocnikiem dyrektora Instytutu Bakteriologicznego im. Gabryczewskiego przy uniwersytecie moskiewskim, asystentem w Zakładzie Patologii Ogólnej i Doświadczalnej oraz w Zakładzie Bakteriologii Kursów Medycznych Żeńskich tegoż uniwersytetu. Równocześnie w l. 1908–13 kierował pracownią sanitarno-bakteriologiczną samorządowych targów w Niżnym Nowgorodzie. Na początku 1911 r. rząd rosyjski wysłał P-ego do Mandżurii jako członka międzynarodowej komisji w związku z szerzącą się tam epidemią dżumy płucnej. W lecie t.r. brał udział w pracach Komisji Instytutu Pasteura badającej dżumę i gruźlicę na stepach kirgiskich i kałmuckich. W r. 1913 został dyrektorem Instytutu Sanitarno-Bakteriologicznego w Jekaterynosławiu (obecnie Dniepropietrowsk), a w r. 1918 profesorem katedry mikrobiologii na wydziale lekarskim uniwersytetu w tym mieście. W czasie pierwszej wojny światowej powołany do wojska prowadził w Moskwie i na froncie kursy mikrobiologiczne dla lekarzy. Zorganizował w armii rosyjskiej szczepienia ochronne przeciw durowi brzusznemu i cholerze.
P. w sierpniu 1922 przyjechał do Polski i 18 X t.r. objął kierownictwo katedry i zakładu bakteriologii na Wydziale Lekarskim Uniw. Pozn. Mianowany został 13 I 1923 profesorem nadzwycz., a 1 I 1937 zwycz. Od początku zakład jego spełniał podwójne zadania: naukowo-dydaktyczne i stacji epidemiologicznej dla woj. poznańskiego aż do r. 1936, kiedy to powstała w Poznaniu filia Państwowego Zakładu Higieny. Dodatkowo, po zlikwidowaniu w jesieni 1933 katedry higieny, P. musiał przejąć pracowników Zakładu i wykłady z tego zakresu, które prowadził w swoim Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej i Higieny aż do przejścia na emeryturę 30 IX 1938. P. był dziekanem Wydziału Lekarskiego w l. akad. 1931/2, 1932/3 oraz w chwili wybuchu wojny jako członek utworzonej na początku września 1939 Rady Naukowej Uniw. Pozn. Po wkroczeniu Niemców był dwukrotnie aresztowany, osadzony w więzieniu i trzymany jako zakładnik. Po wypuszczeniu został wysiedlony wraz z rodziną z Poznania 13 XI 1939. Osiadł w Warszawie, gdzie mimo podeszłego wieku wykładał bakteriologię w «Szkole Sanitarnej doc. Jana Zaorskiego» i mikrobiologię na Wydziale Lekarskim Tajnego Uniw. Ziem Zachodnich od chwili utworzenia Wydziału w r. akad. 1942/3. Naukowo pracował w Państwowym Zakładzie Higieny, gdzie wykończył monografię o durach i paradurach, która spłonęła w czasie powstania warszawskiego.
P. był wybitnym specjalistą w zakresie mikrobiologii lekarskiej i serologii, jednym z najlepszych krajowych znawców epidemiologii dżumy i durów. Opracował własną metodę izolowania i hodowli tych bakterii. Zajmował się również epizootiologią dzikich zwierząt. Wraz z Franciszkiem Venuletem odkrył i opisał nową bakterię wywołującą epizoocję żab – Bacillus septicaemiae ranarum („Centrallblatt für Backteriologie” Bd. 71: 1913 s. 343–8), Szczególnie dużo publikował w czasie swojego pobytu w Rosji, będąc m. in. jednym z redaktorów znanego czasopisma naukowego „Vračebnoe Delo”. W kraju był współpracownikiem „Nowin Lekarskich”, „Wychowania Fizycznego” i in. Interesował się historią medycyny, pisał o zasługach Ludwika Pasteura (P. 1923), Alberta Calmette’a i Emila Rouxa na polu biologii i medycyny („Nowiny Lek.” 1934 nr 20 i 22). Z jego inicjatywy powstał w maju 1934 Oddział Poznański Polskiego Tow. Higienicznego, którego był przewodniczącym. W lutym 1935 został wiceprzewodniczącym Poznańskiego Tow. Miłośników Historii Medycyny i Nauk Przyrodniczych. Był członkiem korespondentem PAU (od 12 VI 1931) członkiem licznych towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych. Zmarł 8 IX 1943 w Warszawie, pochowany został w grobie rodzinnym na cmentarzu w Wilanowie. Był odznaczony srebrnym medalem Instytutu Pasteura, rosyjskim Orderem Św. Włodzimierza i in.
W małżeństwie z Nadzieją z domu Beresteniew Padlewską (zob.) P. miał dwóch synów: Jerzego i Romana (zob.). Jerzy (1913–1943), architekt, w czasie wojny pracował w wywiadzie Armii Krajowej. Aresztowany przez Niemców w Warszawie 5 III 1942, został po dwu miesiącach pobytu na Pawiaku przewieziony do Moabitu, skazany 4 XII t. r. na karę śmierci i 3 II 1943 stracony w Brandenburgu.
Ilustr. Enc. Trzaski; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); Peretiatkowicz-Sobeski, Współcz. kultura pol.; Who’s who in Central and East-Europe 1933/34, Zurich 1935; Who’s who in World Medicine 1939, London 1939; Nieciowa, Członkowie AU oraz PAU; – Dąbrowski S., Uniwersytet Poznański 1939–1945, P. 1946 s. 8, 10, 64; 25 lat Akademii Medycznej w Poznaniu, P. 1974; Dzieje Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1919–1969, P. 1972; Klanowski T., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1945–1964, P. 1965; Kowalenko W., Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich. Uniwersytet Poznański 1940–1945, P. 1961 s. 61, 138; Nauka w Wielkopolsce, P. 1973; Szołdrska H., Walka z kulturą polską, P. 1948 s. 10, 59–63; Uniwersytet Poznański w pierwszych latach swego istnienia 1919–23, P. 1924; W 50-lecie rozwoju nauk medycznych w Poznaniu 1920–1970, P. 1969; Wrzosek A., Leon Padlewski, zasłużony bakteriolog polski (1870–1943), „Pol. Tyg. Lek.” R. 3: 1948 s. 833–9 i odb. W. 1948; – Kronika Uniw. Pozn. za lata szkolne 1924/5 do 1937/8; – „Arch. Hist. Med.” T. 3: 1925 s. 221, T. 15: 1935 s. 228, T. 21: 1958 s. 210, 361, 364, 372; „Kur. Pozn.” R. 33: 1938 nr 476 s. 8; „Nauka Pol.” T. 2: 1919 s. 553, 557, T. 21: 1936 s. 179, 260; „Roczn. PAU” 1930/1 s. XLI–XLIII; „Służba Zdrowia” 1970 nr 19; „Spraw. Pozn. Tow. Przyj. Nauk.” 1946 nr 1 (34) s. 139–40 (za l. 1945–6); „Tyg. Powsz.” R. 1: 1945 nr 37 s. 7; – Arch. Państw. w P.: karta meldunkowa; – Informacje Włodzimierza Padlewskiego z Sopotu.
Andrzej Dzięczkowski