Sieniawska z Kostków Katarzyna (1576–1647), podczaszyna kor. Ur. w Jarosławiu, była drugą córką woj. sandomierskiego Jana Kostki (zob.) i jego drugiej żony Zofii Odrowążówny ze Sprowy, 1.v. Tarnowskiej, siostrą Anny Ostrogskiej (zob.).

Po śmierci rodziców opiekę nad Katarzyną i jej siostrą Anną objął stryj, woj. pomorski Krzysztof Kostka (zob.). On to w swej rezydencji w Golubiu, gdzie się obie wychowywały, wyprawił obu Kostczankom wesela. Katarzyna wyszła za mąż w r. 1593 za Adama Hieronima Sieniawskiego (zob.). Do ich zamążpójścia dobrami Kostczanek zarządzał ich brat przyrodni Jan Kostka, star. lipieński. Na mocy intercyzy ślubnej oraz podziału majątku po ojcu z siostrą Anną w dn. 4 VII 1594 w Przemyślu Katarzyna wniosła w dom Sieniawskich, obok części miasta Jarosławia, duże dobra podolskie w dorzeczu Zbrucza i Uszycy, a mianowicie klucz zinkowski (Zinków i wsie: Mażnik, Ziańkowiec, Janczyniec, Buzykowiec, Ochrymowiec, Ziejaniec, Głuszkowiec, Bebech, Parchamowiec) oraz Satanów, Tarnorudę, Kurówkę, Bubnówkę, Postułówkę, Sołomne, Raczyńce (Nastaszówkę), Lipowice (Lipówkę), Turczyńce, Borszczowce i Czerniakowce, a w woj. krakowskim Sędziszówkę. W skład posagu wszedł również Dybków nad Sanem (późniejsza Sieniawa). Już jednak w r. 1606, siostra Anna wykupiła od S-iej pozostałą część Jarosławia, pozostawiając w jej rękach drobne cząstki wsi w kluczu jarosławskim.

Po śmierci w r. 1619 męża S. objęła opiekę nad przybyłymi z zagranicznych wojaży synami: Mikołajem (zob.), Aleksandrem i Prokopem (zob.). We wrześniu 1624 przebywając we Lwowie, alarmowała syna Mikołaja o pojawieniu się Tatarów w okolicach Szarogrodu. S. przeżyła wszystkich synów i obejmując opiekę nad pozostałymi po nich działami, zarządzała dziedzicznymi kluczami dóbr Sieniawskich, tj. sieniawskim (Dybków, Dąmbrowica, Adamówka, Cieplice, Rudka, Dobra), oleszyckim (m.in. Oleszyce, Dachnów, Stare Sioło, Borchów), brzeżańskim (Brzeżany, Łapszyn, Leśniki, Hinowce, Koniuchy, Sarańczuki, Adamówka), tarnorudzkim (Tarnoruda, Satanówka, Ziejańce, Borszczówka, Lipowice, Czerniakowa), satanowskim, zińkowskim, międzyboskim (Międzybóż z kilkunastoma wsiami), Żukowem i Dryszczowem w pow. brzeżańskim oraz majątkami w ziemi przemyskiej. Opiekowała się nadto – jako wyznaczona do tutorii – litewskimi posiadłościami, należącymi do małoletniego wnuka, przyszłego pisarza polnego kor. Adama Hieronima (zob.) i skutecznie broniła jego dóbr przed zakusami ze strony Chodkiewiczów. Gdy jeden z nich, będący także tutorem, Krzysztof, woj. wileński, usiłował zagarnąć Szkłów i obległ miasto, S. wysłała swoich zbrojnych, którzy otoczyli oblegających i zmusili Chodkiewicza do przyjęcia postulowanej przez S-ą mediacji komisarzy królewskich.

S. popierała w swoich dobrach rozwój rzemiosła i handlu, o czym świadczą potwierdzenia ustaw cechowych (m.in. w r. 1640 dla cechu kuśnierzy w Oleszycach). W r. 1639 wydała zakaz uprawiania lichwy w Brzeżanach, polecając miejscowym Żydom wciągnąć go do akt miejskich Brzeżan. W styczniu 1631 ze względu na obciążenie długami (54 tys. złp.) sprzedała swemu słudze Janowi Gniewkowskiemu wójtostwo we wsi Drobiny w kluczu oleszyckim. Na sejmie 1631 r. była rozpatrywana jej sprawa z potomkami marszałka w. kor. Mikołaja Wolskiego (zm. 1630) o sukcesję po nim. Sprawę wygrała i objęła m. in. Jaksmanice w Przemyskiem. W l. 1631–4 corocznie w kwietniu wystawiała poczet zbrojny na okazowaniu szlachty lwowskiej. Przejawem jej zapobiegliwości były liczne procesy z Lanckorońskimi, Daniłowiczami, Bagińskimi, Cebrowskimi, a także w l. 1638–42 ze Stanisławem Podleskim o arendę Starego Sioła i dobra dachnowskie. W spory te na prośbę S-iej wkraczał Władysław IV, np. mandatem z 21 XI 1639 wyznaczył komisję do rozgraniczenia dóbr Sieniawskich: Cieplic, Rudki, Dąmbrowicy, Oleszyc i Dybkowa od dóbr królewskich Luchowa i Brzeskiej Woli w star. leżajskim, pozostających w dzierżawie marszałka w. kor. Łukasza Opalińskiego. W l. 1637–44 procesowała się z władzami kolegium jezuickiego w Jarosławiu o duże kompleksy leśne w granicach dóbr Łowce, Tywonia i Pawłowe Sioło, które w r. 1618 nadała jezuitom jej siostra Anna.

S. rezydowała głównie w Brzeżanach i kontynuowała starania męża o uświetnienie tej rezydencji. W r. 1624 wzniosła prawą zachodnią kaplicę przy kościele zamkowym, w r. 1626 powiększyła uposażenie kapelana zamkowego. Nadal zatrudniała rzeźbiarza Jana Pfistera, któremu zleciła wykonanie pomnika nagrobnego męża oraz potrójnego synów. Po spaleniu przez Tatarów w r. 1624 kościoła w Dybkowie odbudowała go w l. 1627–9 i hojnie uposażyła. W r. 1647 ufundowała w Dybkowie szpital. Wraz z siostrą wystawiła kościół w Satanowie, a miastu nadała 30 III 1641 prawa magdeburskie i ponownie opatrzyła kościół i szpital znacznymi funduszami. W r. 1643 założyła parafię w Tarnorudzie nad Zbruczem; z jej inicjatywy powstały także inne kościoły i parafie w dobrach Sieniawskich. W uznaniu dowodów jej pobożności dedykowali S-iej religijne utwory m.in. ks. Jakub Gawatowic (Gawath), od r. 1622 kapelan zamkowy brzeżański, zbiór modlitw pt. „Usługa codzienna większa Najświętszej Bogurodzice Panny…” (Lw. 1647), kaznodzieja brzeżański Andrzej Malski „Kalendarium sanctorum…” (Kr. 1643). W kwietniu 1646 S. przybyła do Brodów na pogrzeb hetmana w. kor. Stanisława Koniecpolskiego, aby wspomóc chorą Zofię Opalińską, wdowę po hetmanie. S. zmarła w ostatnich dniach grudnia 1647, a jej uroczysty pogrzeb odbył się 7 I 1648 w Brzeżanach. Kazanie wygłosił karmelita Andrzej Kochanowski (wyd. pt. „Gniazdo dwojakiej wyniosłości …” [b.m. i r.w.]). Informacja o dzieciach w życiorysie męża, Adama Hieronima Sieniawskiego.

Estreicher; Słown. Geogr. (Brzeżany, Kurówka, Lipówka, Oleszyce, Orynin, Satanów, Tarnoruda, Zińków); Dworzaczek; Niesiecki; Święcki, Historyczne pamiątki, II 88; Żychliński, XXX; – Aftanazy R., Materiały do dziejów rezydencji, W. 1990–1 VII, VIII; Barącz S., Archiwum ww. oo. Dominikanów w Jarosławiu, Kr. 1887 s. 39–40 (wymienia trzecią siostrę S-iej – Magdalenę), s. 93; Horn M., Ruch budowlany w miastach ziemi przemyskiej i sanockiej w latach 1550–1650…, Opole 1968 s. 96; Kuśnierz K., Sieniawa, Rzeszów 1984 s. 33, 40, 75–6, 129–30, 192; Maciszewski M., Brzeżany, Brody 1910 s. 29, 40, 47–8, 52, 80–1; Skulski R., Sieniawscy w literaturze, Lw. 1938 s. 14–17 (odb. z „Ziemi Czerwieńskiej” R. 3 z. 2); – Akta grodz. i ziem., X, XX 298, 315, 351, 362; Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza 1641–1653, Wyd. M. Pełczyński, A. Sajkowski, Wr. 1957; Radziwiłł, Pamiętnik, II 55; – AGAD: Arch. Skarbu Kor., poz. 9/II s. 3–4, poz. 16 s. 4, Metryka Kor., nr 156 k. 138, Arch. Zamoyskich nr 742 k. 18; B. Czart.: rkp. 2083 IV k. 5–24v. (papiery procesowe S-iej z l. 1641–7), rkp. 2898 IV nr 10, 12, 13, 17–9, 21 (korespondencja S-iej z synami i wnukiem Adamem Hieronimem z l. 1620–38), rkp. 2966 IV k. 7v., 11, 13, 15, 17v. (transakcje majątkowe S-iej z l. 1600–48), rkp. 2971 IV (transakcje S-iej z l. 1601–47), rkp. 2973 IV k. 133–147v., 155–163v. (transakcje, procesy, cesje itp. z l. 1628–32), rkp. 3498 IV k. 35–45v., 73–74v., rkp. 3499 IV k. 11–12v., rkp. 3502 IV k. 11v., 17v.; B. PAN w Kr.: rkp. 2256 k. 450v.

Mirosław Nagielski