Szeptycki Jan Kanty Remigiusz (1836–1912), ziemianin, poseł na Sejm Krajowy, członek Izby Panów w Radzie Państwa.
Ur. 1 X w Przyłbicach (pow. jaworowski), był synem Piotra Pawła Leopolda (1808–1843), członka Sejmu Stanowego we Lwowie od r. 1839, i Róży Teresy z Kosseckich (1808–1888), damy Krzyża Gwiaździstego (1872), bratankiem Józefa Gabriela Szeptyckiego (zob). Miał starszą siostrę Michalinę Marię (1835–1911), żonę (od r. 1861) Władysława Komorowskiego, podkomorzego dworu austriackiego (1878).
Wg relacji rodzinnych prawdopodobnie dziad S-ego zmienił obrządek z greckokatolickiego na łaciński. S. był wychowywany w obrządku rzymsko-katolickim i w poczuciu polskości. W l. 1848–54 uczył się w II Wyższym Gimnazjum (tzw. Dominikańskim) we Lwowie. Egzamin dojrzałości złożył eksternistycznie w r. 1856. Następnie jako słuchacz nadzwycz. rozpoczął studia na Wydz. Filozoficznym Uniw. Lwow., ale po ukończeniu pierwszego roku musiał je przerwać ze względu na konieczność zajęcia się pokaźnym majątkiem rodzinnym: Przyłbice i Bruchnal w pow. jaworowskim oraz Dziewiętniki, Jatwięgi i Kołohury w pow. bobreckim, prowadzonym od śmierci ojca przez matkę. Ponadto w r. 1856 po śmierci stryja, Józefa Gabriela, S. odziedziczył wspólnie z siostrą Michaliną dobra Łaszczów w pow. tomaszowskim na terenie Król. Pol., od której wkrótce je odkupił. Żona, Zofia z Fredrów (zob. Szeptycka Zofia), wniosła mu w posagu Korczynę z przyległościami Spornem i Węglówką oraz poł. zamku w Odrzykoniu w pow. krośnieńskim. Ze względu na szybko powiększającą się rodzinę rozpoczął S. w l. sześćdziesiątych budowę nowego dworu w Przyłbicach. Podczas wojny austriacko-pruskiej 1866 r., prawdopodobnie w czerwcu t.r., pomagał Kazimierzowi Starzeńskiemu w formowaniu ochotniczego regimentu «krakusów», mającego wesprzeć armię austriacką. Od r. 1868 zasiadał w Radzie Powiatowej w Jaworowie, następnie w l. 1870–1 wchodził w skład jej Wydziału. W r. 1869 został członkiem Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego, a w r. 1870 Galicyjskiego Tow. Kredytowego Ziemskiego. Dn. 28 IV 1870 otrzymał nominację na podkomorzego dworu austriackiego. W l. 1870–82 pełnił funkcję zastępcy członka Komisji Krajowej Podatku Gruntowego, a w l. 1873–6 był członkiem Rady Szkolnej Okręgowej w Przemyślu. Od r. 1870 do śmierci wielokrotnie wybierano go na posła z pow. jaworowskiego do Sejmu Krajowego we Lwowie. W l. 1870–3 zasiadał w izbie deputowanych Rady Państwa w Wiedniu, gdzie wchodził w skład Koła Polskiego. Cesarz Franciszek Józef I nadał mu 6 V 1871 tytuł hrabiowski (dyplom wystawiono 16 IX t.r.; w cesarstwie rosyjskim tytuł potwierdzono w r. 1898). Niemal równocześnie został S. członkiem honorowym Zakonu Maltańskiego i 25 XI 1871 otrzymał krzyż maltański. Do nowego dworu wprowadził się z rodziną w grudniu 1872; w r. 1876 wzniósł także w Przyłbicach rodzinną kaplicę grobową.
W Sejmie Krajowym występował S. rzadko, był natomiast aktywny w komisjach sejmowych: administracyjnej i podatkowej. W r. 1871 poparł wniosek w sprawie stopniowego wprowadzania języka ruskiego (ukraińskiego) do gimnazjum akademickiego we Lwowie, a w r. 1887 opowiedział się za utworzeniem w Przemyślu gimnazjum z ukraińskim językiem wykładowym. Należał do konserwatywnego stronnictwa ziemian ze Wschodniej Galicji, tzw. podolaków; w l. 1889–95 był wiceprezesem podolackiego Koła Autonomistów. Rozczarowany podolakami, przeszedł potem do koła konserwatystów krakowskich. Wybierany w l. 1896–1901 na zastępcę przewodniczącego komisji administracyjnej Sejmu Krajowego, był w l. 1901–5 jej przewodniczącym. W r. 1899 został mianowany dożywotnim członkiem Izby Panów w Radzie Państwa i odznaczony orderem kawalerskim Żelaznej Korony II kl. Jednocześnie od r. 1892 był prezesem Wydz. Rady Powiatowej w Jaworowie.
S. miał rozległe zainteresowania historyczne, literackie i muzealnicze. Zbierając informacje o swojej rodzinie, prowadził kwerendy w archiwach, kupował starodruki i dokumenty. Zgromadził bibliotekę liczącą ok. 4 tys. woluminów, kolekcję obrazów oraz pamiątki z czasów powstań narodowych. Na wniosek namiestnika Galicji Filipa Zaleskiego cesarz Franciszek Józef I mianował go w r. 1887 konserwatorem dla zabytków sztuki i pomników historycznych Galicji Wschodniej (powiaty: Brzozów, Dobromil, Jarosław, Lesko, Łańcut, Przemyśl i Sanok), a jednocześnie członkiem korespondentem Komisji Centralnej dla Zabytków Sztuki w Wiedniu. Dzięki współpracy S-ego z przemyskim ordynariuszem rzymskokatolickim bp. Józefem Sebastianem Pelczarem uratowano od rozbiórki i odrestaurowano pojezuicki kościół p. wezw. Najświętszego Serca Jezusowego w Przemyślu (obecnie archikatedra greckokatolicka). Informacje o wizytowanych obiektach i prowadzonych pracach publikował w „Tekach Konserwatorskich” (Lw. 1892, 1900) i „Sprawozdaniach grona Konserwatorów i Korespondentów Galicji Wschodniej za lata 1907–1910” (Lw.).
W l. osiemdziesiątych udzielił S. wsparcia dwóm księżom greckokatolickim, uciekinierom z Chełmszczyzny: S. Panasińskiemu, którego przyjął jako nauczyciela swych dzieci w Przyłbicach, i Stanisławowi Łęckiemu, któremu pomógł w objęciu parafii w Bruchnalu. Dn. 2 IV 1884 został przez papieża Leona XIII odznaczony Orderem św. Grzegorza Wielkiego. Od r. 1886 wspierał materialnie gimnazjum i zakład wychowawczy jezuitów w Chyrowie. Dofinansowywał szkoły ludowe w Przyłbicach i Bruchnalu, gdzie także ufundował nagrody dla najlepszych uczniów oraz ochronki dla dzieci, prowadzone przez siostry służebnice NMP: w Przyłbicach – obrządku greckokatolickiego, a w Bruchnalu – rzymskokatolickiego. W Jaworowie był od r. 1882 prezesem oddz. okręgowego Galicyjskiego Tow. Kredytowego Ziemskiego, od r. 1897 prezesem tamtejszego oddz. Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego, członkiem Galicyjskiego Tow. Leśnego, a od r. 1897 kuratorem Krajowego Naukowego Warsztatu dla Wyrobu Zabawek. W r. 1902 kupił dla syna Aleksandra (od rodziny Tarnowskich) majątek Łabunie w pow. zamojskim. Od r. 1907 był członkiem wspierającym (na prawach członka założyciela) Tow. Kółek Rolniczych. Zmarł po krótkiej chorobie 13 XI 1912 w Przyłbicach i tam 16 XI został pochowany w rodzinnej kaplicy grobowej. Kondukt żałobny prowadził syn Andrzej Roman Szeptycki (zob.), lwowski metropolita greckokatolicki, w towarzystwie lwowskich arcybiskupów: rzymskokatolickiego Józefa Bilczewskiego i ormiańskiego Józefa Teodorowicza, oraz biskupów, rzymskokatolickiego przemyskiego Pelczara i greckokatolickich: przemyskiego Konstantego Czechowicza i stanisławowskiego Grzegorza Chomyszyna. Marszałek Sejmu Krajowego Stanisław Badeni uczcił pamięć S-ego specjalnym wystąpieniem na posiedzeniu plenarnym Sejmu.
W zawartym 1 X 1861 w kościele Bernardynów we Lwowie małżeństwie z Zofią (zob. Szeptycka Zofia), córką Aleksandra Fredry (zob.), siostrą Jana Aleksandra Fredry (zob.), miał S. siedmiu synów: Stefana (1862–1864), Jerzego Piotra (1863–1880), Romana, w zakonie Andrzeja (zob.), Aleksandra (zob.), Stanisława (zob.), Kazimierza, w zakonie Klemensa (zob.) i Leona (1877–1939), ożenionego z Jadwigą z Szembeków (zob. Szeptycka Jadwiga). Wnuczką S-ego była Zofia Szeptycka, zakonnica (zob. Szeptycka Maria Jozafata).
Archiwum i biblioteka w Przyłbicach zostały zniszczone częściowo podczas pierwszej wojny światowej, a całkowicie w r. 1939 w wyniku działań sowieckich wojsk okupacyjnych.
Borkowski, Almanach, s. 238–9; Enc. Jezuitów, s. 234; Górzyński S., Arystokracja polska w Galicji. Studium heraldyczno-genealogiczne, W. 2009 s. 363–5; Słown. Geogr. (Bruchnal, Dziewiętniki, Jatwięgi, Kamieniec, Kołohury, Korczyn, Odrzykoń, Przyłbice); Wurzbach, Biogr. Lexikon, XLII; Żychliński, I; – Andrusiak M., Szeptyccy, „Biul. Polsko-Ukraiński” 1934 nr 41 s. 4–5; Binder H., Galizien in Wien. Parteien, Wahlen, Fraktionen und Abgeordnete im Übergang zur Massenpolitik, Wien 2005; Buszko J., Polacy w parlamencie wiedeńskim 1948–1918, W. 1996; Čornovol I., Ukraїns’ka frakcija halyc’koho krajovoho sejmu 1861–1901 (narys istoriї ukraїns’koho parlamentaryzmu), L’viv 2002; Dunin-Borkowski J., Polacy dygnitarzami austriackimi, Lw. 1890 s. 18; Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906, Kr. 1907 s. 351; Fredro i Fredrusie, Oprac. B. Zakrzewski, Wr. 1974 s. 123–39; Grodziski, Sejm Krajowy, I–II; Knauer O., Das Österreichische Parlament von 1848–1966, Wien 1969 s. 55, 174; Lasocka B., Aleksander Fredro. Drogi życia, W. 2001 s. 518 (fot.); Litwin-Lewandowska D., O polską rację stanu w Austrii. Polacy w życiu politycznym Austrii w okresie monarchii dualistycznej (1867–1918), L. 2008 s. 244–5; Łoś P. S., Szkice do portretu ziemian polskich XX wieku, W. 2005 s. 310, 337 (fot.); Metropolita Andrzej Szeptycki. Pisma wybrane, Oprac. M. H. Szeptycka, M. Skórka, Kr. 2000 (fot.); Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, Red. A. A. Zięba, Kr. 1994 s. 17–20, 25–6, 55–64; Moklak J., W walce o tożsamość Ukraińców, Kr. 2004; Morality and Reality. The Life and Times of Andrei Sheptyts’kyi, Ed. P. R. Magocsi, Edmonton 1989 s. 437–439 (fot.); Mościcki H., Przyłbice, „Tyg. Ilustr.” 1915 nr 30 s. 63–4; Niemiec J., Zakład Naukowo-Wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie (1886–1939), Rzeszów–Kr. 1998 s. 24, 33, 157; Špytkovs’kyj I., Rid i herb Šeptyc’kych, L’viv 1936 cz. 1 s. 12, 83, 114, 121, 123; Zięba A. A., Sister Maria Krysta Szembek and her Memoirs, „Harvard Ukrainian Studies” T. 15: 1991 nr 1/2 s. 99; – Akademia Umiejętności w Krakowie, sprawozdania z posiedzeń. Rok 1892, Kr. 1893 s. 6; Bogdanowicz M., Wspomnienia, Oprac. A. Knot, J. Gintel, Kr. 1959 I; Chłędowski K., Pamiętniki, Wr. 1951 I; Dunin-Borkowski J. S., Panie polskie przy dworze rakuskim, Lw. 1891 s. 198–9, 216–17; Index zu den Stenographischen Protokollen des Abgeordnetenhaus des Österreichischen Reichsrates, VI Session (15 IX 1870 – 10 VII 1871), Personenregister, Wien 1871 s. 2, 109; toż, VII Session (27 XII 1871 – 24 IV 1873), Personenregister, Wien 1873 s. 198, 242; Index zu den Stenographischen Protokollen des Herrenhaus des Reichsrates, XVI Session, 1899–1900, Wien 1900 s. 22, 47; toż, XVII Session, 1901–7, Wien 1907 s. 168; toż, XVIII Session, 1907–9, Wien 1909 s. 65; toż, XIX Session, 1909, Wien 1909 s. 37; toż, XX Session, 1909–11, Wien 1911 s. 53; toż, XXI Session, 1911–14, Wien 1915 s. 31–2; Kolmer G., Das Herrenhaus des österreichischen Reichsrats nach dem Bestande Ende des Jahres 1906, Wien–Leipzig 1907 s. XVI, XXII, s. 325–6; Stenograficzne sprawozdania z sesji Sejmu Krajowego Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim, Protokoły, I sesja IX per. T. 1, Lw. 1883 poz. 1–24 s. 29; toż, I sesja V, Lw. 1912 poz. 114–19 s. 80; Szematyzmy Król. Galicji za l. 1869–1912; Szeptycka z Fredrów Z., Młodość i powołanie ojca Romana Andrzeja Szeptyckiego zakonu św. Bazylego Wielkiego opowiedziane przez Matkę jego 1865–1892, Oprac. B. Zakrzewski, Wr. 1993 s. 22, 46, 52–3, 59, 61–2, 67–8, 101, 103–5, 115, 121–2, 150, 163, 173, 177, 184 (tablice geneal., fot.); taż, Wspomnienia z lat ubiegłych, Oprac. B. Zakrzewski, Wr. 1967 s. 54; – „Gaz. Samborska” 1907 nr 14 (Tow. Kółek Rolniczych); „Harvard Ukrainian Studies” T. 15: 1991 nr 1/2 s. 112, 116, 141–2; – Nekrologi z r. 1912: „Czas” nr 526, 534, „Dilo” nr 275 (8264), „Dzien. Kijowski” nr 293, „Gaz. Lwow.” nr 266, „Słowo Pol.” nr 537, „Tyg. Ilustr.” nr 47; – Arch. Nauki PAN i PAU w Kr.: sygn. PAU WI–23, Kom. Hist. Sztuki, protokoły 1891–7; B. Jag.: rkp. 5755/2 k. 521, rkp. 10060 t. 15 k. 5–6, rkp. 11310 IV t. 9 k. 47–8; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 2272 k. 73–4, rkp. 4714 t. 8 k. 56–7 (klepsydra), rkp. 8106 k. 201, rkp. 8968; B. Ossol.: rkp. 14473/II t. 3 k. 30 (fot.); Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraïny we Lw.: F. 165 op. 3 spr. 5109 k. 176–81, 182 (odpis aktu chrztu w paraf. rzymskokatol. w Bruchnalu, 16 X 1836), k. 189–91, spr. 5110 k. 176–82, 189, 191–6; Deržavnyj archiv L’vivs’koï oblasti we Lw.: F. 26 op. 15 spr. 24 k. 80–1v, spr. 25 k. 70v–1, spr. 521 k. 20v, 23, 25v–6, 48v, op. 26 spr. 15 k. 22, F. 81 op. 1 spr. 15 k. 152v, 165, 176; – Arch. Rodziny Szeptyckich w posiadaniu Marii Szeptyckiej z W.: Dok. i fot.
Magdalena Nowak i Stanisław Stępień