Spiski Jan Augustyn (1794–1844), kupiec warszawski, sędzia Tryb. Handlowego, właściciel ziemski, filantrop. Ur. w zubożałej rodzinie szlacheckiej, jako najstarszy z pięciorga dzieci, w niewielkiej wiosce w okolicach Skalbmierza, którą od klasztoru cystersów w Jędrzejowie dzierżawił ojciec. Bliższych danych o rodzinie nie udało się ustalić; być może krewnymi S-ego byli współcześni mu: Antonina ze Spiskich, zamężna za Józefem Brudkowskim, Mikołaj, powstaniec listopadowy, potem emigrant, oraz starszy o jedno pokolenie Spiski, kasjer masy upadłościowej Piotra Teppera w Warszawie.
Po śmierci ojca, wobec krytycznej sytuacji materialnej rodziny, S. wyruszył pieszo do Warszawy. Tam został chłopcem sklepowym, a następnie subiektem. Po śmierci właściciela sklepu, odkupił go od wdowy (lub przejął w spadku) wraz z kamienicą, w której się mieścił i od ok. r. 1817 prowadził handel winno-korzenny pod własną firmą przy ul. Krakowskie Przedmieście 376; sklep ten nosił nazwę «Pod Niedźwiadkiem». W l. 1826–7 był S. zastępcą sędziego, później został wybrany na sędziego Tryb. Handlowego. W r. 1838 reprezentował handel korzenny przy urzędzie Starszego Zgromadzenia Kupców. Interes S-ego wydawał się współczesnym niepozorny; Aleksander Niewiarowski wspominał «brudny sklep z wystawionym na oknie niedźwiadkiem i zakurzonego pana Augustyna zwijającego tytki za starym bufetem». Nie posiadając własnego kapitału, dla przeprowadzenia dużych transakcji handlowych korzystał S. w szerokim zakresie z kredytu. W ten sposób z czasem doszedł do dużego majątku. Był też właścicielem kamienicy przy ul. Bednarskiej (nr hipoteczny 2669), a w pobliżu Warszawy zakupił folwarki: Raszyn, Falenty, Jaworowo, Sękocin i in., na hipotece których zabezpieczać mógł zaciągane pożyczki. W Falentach wybudował oranżerię; hodował tam m.in. drzewa kameliowe i rododendrony. S., gorliwy katolik, był donatorem wielu kościołów warszawskich. Należał do Warszawskiego Tow. Dobroczynności i łożył na jego rzecz znaczne ofiary; znany był na terenie Warszawy ze swej działalności charytatywnej. Zmarł w Warszawie 9 II 1844. W pogrzebie (11 II) uczestniczyło kilka tysięcy mieszkańców Warszawy, duchowieństwo oraz «prawie wszystkie zakony». Nagrobek S-ego na cmentarzu Powązkowskim wykonał Ludwik Kauffmann. Po śmierci S-ego okazało się, że nie pozostawił prawie żadnego kapitału gotówkowego, a jedynie różne zobowiązania handlowe u wielu kupców; niemałe były również jego własne długi. W sierpniu 1844 odbyła się w Falentach licytacja m.in.: mebli, obrazów, rzeźb, marmurów, zegarów, brązów, porcelany i książek S-ego.
S. rodziny nie założył.
S. był bohaterem opowiadania Marcelego Skotnickiego pt. „Chłopiec z pod Skalbmierza” (W. 1845).
Portret olej. z ok. r. 1840, pędzla nieznanego artysty, w Muz. Hist. m. st. Warszawy; Liszewska K., Plapis J., Portrety osobistości i mieszkańców Warszawy, W. 1990 s. 190; – Bibliogr. Warszawy; – Sęczys, Legitymacje Król. Pol., s. 57; – Przewodnik warszawski, W. 1826 s. 31, 1827 cz. 1 s. 39, cz. 2 s. 15; Słown. Geogr. (Falenty); Wójcicki K. W., Cmentarz Powązkowski, W. 1855 I 96–7; – Ihnatowicz J., Obyczaj wielkiej burżuazji warszawskiej w XIX wieku, W. 1971; Kraushar A., Kupiectwo warszawskie, W. 1929 s. 54, 82; [Niewiarowski A.] A.N., [Rec. z „Chłopiec z pod Skalbmierza”, M. Skotnickiego], w: „Przegl. Nauk.” 1845 nr 23/24 s. 795–6; Rzepniewska D., Ziemiaństwo w kręgu oddziaływania Warszawy 1807–1864, W. 1982; – Taryfa domów miasta Warszawy…, W. 1839 s. 17, 135; toż, W. 1844 s. 40; – Szymanowski W., Niewiarowski A., Wspomnienia o cyganerii warszawskiej, Oprac. J. W. Gomulicki, W. 1964; – „Doniesienia Handl., Przem. i Roln.” 1837 nr 140; „Kur. Warsz.” 1844 nr 39, 42, 203; – AP w W.: Hipoteka, Dobra ziemskie Falenty, vol. 205–209, Akta notarialne warsz., Kancelaria J. W. Bandtkiego, vol. 60 nr 5919 s. 7 (z 17 I 1830), vol. 60 nr 5963 s. 7 (z 3 IV 1830), Kancelaria J. Dzięciołkiewicza, vol. 9 nr 591 s. 3 (z 24 XII 1835), Kancelaria A. Engelke, vol. 59 nr 1225 s. 3 (z 26 V 1839), Kancelaria T. Rudnickiego, vol. 13 nr 510 s. 4 (z 11 VIII 1820), Kancelaria S. Truszczyńskiego, vol. 10 nr 3025 s. 3 (z 15 V 1824), vol. 14 nr 3972 s. 3 (z 12 IX 1825), Kancelaria A. Williamsa, vol. 53 nr 2656 s. 3 (z 4 VIII 1841).
Stanisław Konarski