Pietruski Izydor (zm. 1848), działacz polityczny i społeczny. Był synem Ignacego, austriackiego tajnego radcy, prezesa sądów szlacheckich w Lublinie i Stanisławowie, wiceprezesa trybunału apelacyjnego we Lwowie, i Antoniny (Teresy?) z Jabłonowskich. P. był właścicielem Lachowic w obwodzie stryjskim. W ostatnich dniach maja 1809, po zajęciu Lwowa przez wojsko polskie desygnowano go do izby obrachunkowej rządu tymczasowego w Galicji, następnie został jego sekretarzem. Później pracował w administracji austriackiej w Galicji jako jeden z nielicznych przedstawicieli polskiej szlachty, kariery jednak nie zrobił i doszedł tylko do stanowiska komisarza cyrkularnego. Był doskonałym znawcą ustawodawstwa i miał niezłą pozycję zarówno w najwyższych kołach administracji austriackiej w Galicji, jak i wśród polskiego ziemiaństwa. W r. 1824 został powołany w randze komisarza do oceny stanu folwarku Friderikenhof pod Lwowem, w którym Instytut Ekonomiczny Uniw. Lwow. miał zamiar prowadzić wzorowe gospodarstwo rolne. Wraz z drugim komisarzem Kajetanem Uruskim i prof. Michałem Steckerem P. ułożył plan zagospodarowania folwarku.
Po wybuchu powstania listopadowego w Warszawie P. stanął na czele (grudzień 1830) Komitetu Polskiego zawiązanego we Lwowie. Nieco później znalazł się w Warszawie i w marcu 1831 został wysłany przez Adama J. Czartoryskiego do Lwowa jako reprezentant Rządu Narodowego (RN) na Galicję z memoriałem proponującym powierzenie negocjacji w sprawie polskiej gubernatorowi A. L. Lobkovicowi. Rozmowy z tym ostatnim rozpoczął 24 III 1831. P. wierzył w możliwość propolskiej interwencji Austrii oraz odbudowy Polski w oparciu o Wiedeń. Zabiegając o austriacką pomoc dyplomatyczną ułatwiał też korespondencję RN z Wiedniem, Węgrami i Turcją. Dostarczał austriackim kołom oficjalnym informacji o wrogich zamiarach Rosji względem Wiednia. Wysuwał nierealne sugestie przeniesienia do Galicji siedziby RN, sejmu i wojska polskiego. Jako zwolennik austro-polskiego rozwiązania przekazywał RN w gruncie rzeczy punkt widzenia Lobkovica, który istotnie stał się rzecznikiem sprawy polskiej w Wiedniu i pośredniczył między RN a Franciszkiem I z pominięciem Metternicha.
Po internowaniu korpusu Józefa Dwernickiego w Galicji P. bezskutecznie starał się w imieniu RN o uwolnienie oficerów i żołnierzy. Planował zorganizowanie ucieczki Dwernickiego, czemu jednak generał się sprzeciwił. Niektórzy emisariusze powstańczy działający w Galicji oskarżali P-ego, że jest agentem austriackim i działa wyłącznie z inspiracji gubernatora. Znaczną rolę odegrał P. w prowadzonej w Galicji zbiórce funduszy i zakupie broni, koni i wyposażenia dla oddziałów walczących w Królestwie oraz na Wołyniu i Podolu. Początkowo sprzeciwiał się tworzeniu we Lwowie «Komitetu Centralnego» pod przewodnictwem Ksawerego Krasickiego, później ściśle z nim współpracował. Przeciwdziałał natomiast zwolennikom wywołania powstania w Galicji.
Po upadku powstania P. w sejmie stanowym wraz z Leonem Sapiehą oraz Tadeuszem Wasilewskim opowiadał się za oczynszowaniem chłopów. Dn. 18 IX 1845 wybrany został z obwodu stryjskiego do komisji sejmu stanowego, która przygotować miała projekt reformy stosunków pańszczyźnianych w Galicji. W r. 1843 był członkiem komisji rachunkowej (rewizyjnej) Galicyjskiego Tow. Kredytowego Ziemskiego we Lwowie. Był także zastępcą kuratora literackiego Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. W r. 1848 został członkiem Rady Narodowej Centralnej we Lwowie i wchodził w skład Wydziału Spraw Krajowych. Opracował i przesłał do Wiednia memoriał protestujący przeciw projektom regulacji stosunków pańszczyźnianych zredagowanych przez administrację austriacką. Ułożył też regulamin Rady Narodowej. Wielokrotnie występował w prasie obcej z polemikami w obronie sprawy polskiej. Zmarł w czerwcu 1848.
Brak informacji o stosunkach rodzinnych P-ego.
Uruski; – Białynia-Chołodecki J., Lwów w czasie powstania listopadowego, Lw. 1930; tenże, Lwów w czasie wojen Napoleona Wielkiego w latach 1809–1814, Lw. 1927 s. 7; Dębicki L., Portrety i sylwetki z XIX wieku, Kr. 1907 III 84, 100; Dutkiewicz J., Austria wobec powstania listopadowego, Kr. 1933; Finkel–Starzyński, Uniw. Lwow. I; Kieniewicz S., Konspiracje galicyjskie (1831–1845), W. 1950 (podob.); Łoziński B., Galicyjski sejm stanowy (1817–1845), Lw. 1905 s. 121; Ostrożyński W., Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, Lw. 1892 s. 65; Schnür-Pepłowski S., Z przeszłości Galicji (1772–1862), Lw. 1895 s. 301, 311–12, 315; – Batowski A., Diariusz wypadków 1848 roku, Wr. 1974; Jabłonowski L., Pamiętniki, Kr. 1963; Prek K., Czasy i ludzie, Wr. 1959; Smolka F., Dziennik 1848–1849 w listach do żony, W.–Kr. 1913; Zawadzki W., Pamiętniki życia literackiego w Galicji, Kr. 1961; Zwierkowski W., Rys powstania, walki i działań Polaków 1830 i 1831 r., W. 1973; – B. Jag.: Akc. 280/7.
Jerzy Zdrada