Biogram Postaci z tego okresu

Ignacy Suwada  

 
 
1886-09-12 - 1978-07-18
Biogram został opublikowany w XLVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2009-2010.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Suwada Ignacy, zwany Judijak (1886–1978), stolarz ebenista, snycerz, rolnik, działacz narodowy.

Ur. 12 IX w Jabłonce na Orawie, pochodził z rodziny od lat osiadłej w tej wsi. Był synem Karola i Wiktorii z Suwadów, miał starszego brata Jana.

S. uczył się w miejscowej szkole powszechnej (z wykładowym językiem słowackim), a później w gimnazjum (z wykładowym językiem węgierskim) w Trzcianie (obecnie Trstená na Słowacji), gdzie w r. 1906 zdał maturę. Następnie w l. 1906–7 i 1908–10 kształcił się w Szkole Zawodowej Przemysłu Drzewnego w Zakopanem. Pochodząca z r. 1909 akwarelowa Głowa Chrystusa, a także szkicowniki z akwarelowymi pejzażami i rysowanymi węglem portretami, świadczą o jego sprawności rysunkowej. W okresie od 5 IX 1911 do 31 III 1912 pracował jako rysownik-projektant w Technologisches Gewerbe-Museum w Wiedniu; współpracował wtedy przy wykonywaniu mebli dla cesarza Franciszka Józefa I oraz wyposażeniu brytyjskiego transatlantyku «Titanic». W r. szk. 1912/13 uczęszczał w Wiedniu na kurs meblarstwa w Staats-Gewerbeschule; namalował wtedy obraz olejny Magdalena Pokutująca. Powołany w r. 1913 do wojska, służył w jednostce saperskiej w Preszburgu (obecnie Bratysława). W okresie pierwszej wojny światowej walczył na froncie rosyjskim, a następnie włoskim, gdzie został ranny. W r. 1918 namalował m. in. Autoportret (gwasz) i Matkę Boską (obraz olejny w stylistyce secesyjnej). Oba, podobnie jak inne nieliczne obrazy S-y, wskazują, że najczęściej kopiował dzieła innych artystów. Jesienią t.r. był już w Jabłonce. Dn. 5 XI został sekretarzem utworzonej w tym czasie Rady Narodowej Polaków na Górnej Orawie; z delegacją Rady udał się do Organizacji Narodowej w Nowym Targu (wysłannicy, obaliwszy po drodze węgierski słup graniczny, zawrócili w Czarnym Dunajcu na wieść o zapowiedzianym nazajutrz wkroczeniu wojska polskiego na Orawę). S. włączył się następnie w przygotowania do planowanego, lecz ostatecznie niezrealizowanego plebiscytu w kwestii przynależności państwowej Orawy.

W l. dwudziestych współpracował S. z rodziną Zubków, prowadzących warsztat stolarski w Zakopanem. W tym czasie rozbudował młyn w Jabłonce, a na wodach młynówki założył małą elektrownię wodną. Należał do zawiązanego w r. 1930 Tow. (od r.n. Związku) Górali Spisza i Orawy. Zajmował się uprawą roli oraz pracami stolarskimi; 20 X 1932 uzyskał kartę rzemieślniczą, wydaną przez Starostwo Powiatowe Nowotarskie. Wykonywał ozdobne, snycowane kasetki i ciupagi, obudowy zegarów oraz meble, łączące elementy ustalającego się stylu zakopiańskiego ze stylami historycznymi (m.in. w l. 1937–8 wyposażenie nowej plebanii w Lipnicy Wielkiej i sprzęty dla ks. Ferdynanda Machaya do Krakowa, zachowane), a także skrzypce (instrument z intarsjowaną postacią Sabały w posiadaniu rodziny) i gęśle «złóbcoki». Sporadycznie tworzył rzeźby (m.in. Chrystus ukrzyżowany i Głowa lwa). Był człowiekiem oczytanym, prenumeratorem wielu czasopism, znającym kilka języków. W r. 1937 otrzymał Medal Niepodległości.

Okres okupacji słowackiej spędził S. w Jabłonce; współpracował z AK (m.in. ukrywał kuriera Józefa Smutka). Po powrocie Górnej Orawy do Polski był od sierpnia 1945 do r. 1947 wójtem Jabłonki. Zaprojektował i wykonał (wspólnie z miejscowym organistą Czesławem Koisem) w l. 1953–4 dwa, utrzymane w stylu romańsko-bizantyńskim, ołtarze boczne do kościoła w Jabłonce. Zmarł 18 VII 1978 w Jabłonce, został pochowany na miejscowym cmentarzu.

S. był dwukrotnie żonaty: od 26 VIII 1913 z Karoliną z Jabłońskich (Joniaków, zm. w połogu 1916) i od 15 II 1922 z Teresą z Kobylaków (1894–1959), z którą miał syna Jana (1923–1993) i córkę Marię (1929–1985).

Prace S-y znajdują się m.in. w Zespole Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem i Orawskim Parku Etnograficznym w Zubrzycy Górnej oraz w posiadaniu rodziny. W Orawskim Parku Etnograficznym w Zubrzycy Górnej urządzono w r. 1998 wystawę „Po herbach perły. Ignacy Suwada z Jabłonki”.

 

Autoportrety w Orawskim Parku Etnogr. w Zubrzycy Górnej i w posiadaniu wnuka, Tadeusza Suwady z Jabłonki; – Karlak G., Dla dobra tej ziemi, „Moja Orawa” 2006 nr 1 (fot.); Machay F., Moja droga do Polski, Kr. 1992 s. 106; Pilarczyk W., Ignac Suwada-Judijak, „Orawa” 1990 nr 6–8 s. 22–3; Spisz i Orawa w 75. rocznicę powrotu do Polski północnych części obu ziem, Kr. 1995; – „Gaz. Podhalańska” 1918 nr 45; – CAW: sygn. MN 21.4.1937 (akta Medalu Niepodległości); Orawski Park Etnogr. w Zubrzycy Górnej: Mater. dot. S-y (fot., szkicowniki, świadectwa i in.); USC w Jabłonce: Akt zgonu S-y; – Informacje wnuka, Tadeusza Suwady z Jabłonki.

Joanna Daranowska-Łukaszewska

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Andrzej Mikucki

1896-01-24 - 1970-03-07
inżynier naftowy
 

Andrzej Pronaszko

1888-12-31 - 1961-01-15
scenograf
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Janusz Kłosiński

1920-11-19 - 2017-11-08
aktor filmowy
 

Jan Bohdan Dembowski

1889-12-26 - 1963-09-22
biolog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.