Sobolewski Ignacy h. Ślepowron (1770–1846), sekretarz Rady Stanu Ks. Warsz., minister policji, sekretarz stanu Król. Pol., minister prezydujący w Komisji Rządowej Sprawiedliwości Król. Pol. Był najstarszym synem Walentego, kaszt. czerskiego (zob.), i Kunegundy z Nowickich, bratem Macieja (zob.).
Służbę publiczną S. rozpoczął w Deputacji Interesów Zagranicznych, powołanej w r. 1788 w miejsce Dep. Interesów Cudzoziemskich Rady Nieustającej. Pełnił funkcję sekretarza legacji polskiej we Francji, gdzie m.in. załatwiał dla króla liczne zlecenia związane z jego kolekcjonerską pasją. Pośredniczył w r. 1792 w sprawie edycji map K. Perthéesa i w kontaktach z paryskim rytownikiem P. A. F. Tardieu. W początkach października 1792 przybył do Londynu, gdzie bywał w domu polskiego posła w Anglii Franciszka Bukatego i intensywnie uczył się języka angielskiego. Na polecenie króla nie wrócił do Paryża, podejmując za rekomendacją Bukatego studia rolnicze pod kierunkiem słynnego A. Younga. Jednakże już w sierpniu 1793 udał się do Królewca. W powstaniu kościuszkowskim (od 29 IV 1794) był członkiem Deputacji Indagacyjnej, a 4 V Rada Zastępcza Tymczasowa wyznaczyła go do rewizji papierów i przesłuchania podejrzanego o szpiegostwo rosyjskiego oficera Auberta. Prawdopodobnie to S. był sekretarzem podczas ceremonii (6 VII 1796) składania hołdu przedstawicielowi króla pruskiego, K. G. von Hoymowi przez reprezentantów ziem polskich przyłączonych do Prus Południowych i dyktował słowa przysięgi mieszczan i chłopów. Wg Jędrzeja Kitowicza był wówczas landratem, czyli naczelnikiem pow. rawskiego.
W r. 1806 S. został zatrudniony w utworzonej 5 XII przez cesarza Napoleona I Izbie Najwyższej Wojennej i Administracji Publicznej. Od 15 I 1807 uczestniczył w każdej sesji nowo powstałej Komisji Rządzącej. Dn. 29 I otrzymał nominację na konsyliarza do pomocy sekretarzowi generalnemu Komisji Rządzącej Janowi Pawłowi Łuszczewskiemu, a 7 II wyznaczono go na pomocnika Ludwika Gutakowskiego, który miał odebrać rachunki zdymisjonowanego dyrektora wydz. skarbowego Jana Nepomucena Małachowskiego. Uczestniczył także w deputacji do wysłuchania rachunków dyrektora wydz. wewnętrznego Stanisława Brezy. Za pracę na stanowisku konsyliarza przyznano mu pensję kwartalną w wysokości 2 500 złp. Dn. 10 VI uzyskał nominację do pięcioosobowej tymczasowej Administracji Skarbu po dymisji dyrektora S. Brezy, do czasu objęcia tego stanowiska przez Tadeusza Mostowskiego. Rada Stanu (RS) Ks. Warsz., począwszy od pierwszej sesji (7 X 1807), postanowiła dopuścić S-ego do wszystkich posiedzeń i postawić na czele kancelarii utrzymanej po Komisji Rządzącej. Dn. 29 XII przedstawiła jego kandydaturę do nominacji na sekretarza RS królowi Fryderykowi Augustowi, choć obowiązki te pełnił faktycznie od początku jej utworzenia. Dekretem królewskim wydanym 13 I 1808 w Dreźnie, S. otrzymał nominację na stanowisko sekretarza RS, Rady Ministrów i Sądu Kasacyjnego. Dn. 12 VIII 1808 mianowany został radcą stanu z prawem do głosowania, z zachowaniem wcześniejszej funkcji sekretarza Rady (do 25 XI 1808). Przygotował ogólny raport z czynności RS, wysłany królowi 11 XI 1808. Brał udział w debatach na temat opracowania nowego prawa podatkowego, opowiadał się za podatkiem osobistym. Należał również do deputacji pracującej nad projektem czopowego, a także deputacji do dokonania zmian w prawie hipotecznym. Dn. 29 III 1809 został wyznaczony do deputacji mającej opracować projekt zmiany organizacji RS i przedstawił go na posiedzeniu 8 IV 1809.
W czasie wojny z Austrią S. jako jedyny z radców stanu pozostał w RS, ewakuując się wraz z ministrami z Warszawy do Torunia, Pułtuska i Tykocina. Dn. 19 VI został upoważniony przez Radę do zredagowania uchwały ustanawiającej sąd cywilno-wojskowy. Dekretem z 28 VI król mianował go zastępcą ministra spraw wewnętrznych (J. P. Łuszczewskiego) na czas jego ośmiotygodniowego urlopu, faktycznie funkcję tę pełnił S. aż do r. 1811. Dn. 4 X 1809 opowiedział się za utworzeniem osobnej sekcji wojennej w RS. Dn. 24 XI t.r. wszedł do deputacji rozpatrującej projekty dotyczące aprowizacji, a 20 VI 1810 w skład deputacji powołanej do przeprowadzenia w ciągu sześciu miesięcy analizy budżetów poszczególnych ministerstw i poprawy systemu administracji. Dn. 19 IX 1810 wszedł do sekcji skarbu w zreorganizowanej RS. Wiosną 1811 był współredaktorem projektu o Sądzie Kasacyjnym, referował raporty ministra wojny ks. Józefa Poniatowskiego, a 31 III powołano go w skład deputacji do rozważenia spraw cofnięcia sekwestru dóbr zadłużonych. Dn. 2 X 1811 został wybrany do Wydz. Skarbu i Finansów. O jego pracy w RS wyrażano się dobrze. Bardzo rzadko opuszczał sesje i często zabierał glos. Kajetan Koźmian pisał o nim, że S. «nigdy nie rozprawiał i nie wyrywał się. Zapytany, bez pretensji do wymowy rozbierał rzecz doskonale, nie obrażał niczyjego zdania i nie czuł się obrażonym nieprzyjęciem swego, chętnie odstępował. Był też niezmiernie poważany ze swego zdania, a z osoby szanowany i kochany».
Jako radca stanu był S. obecny na sejmie Ks. Warsz. w r. 1809. W dn. 16 III wyznaczono go do komisji prawodawstwa cywilnego, która miała opracować niezbędne zmiany w kodeksie cywilnym. Został na miejsce Tadeusza Matuszewicza polskim komisarzem podczas podjętych na nowo w r. 1811 rokowań dotyczących dóbr państwowych, na które składały się dawne królewszczyzny, dobra stołowe oraz dobra duchowieństwa z zaboru pruskiego. Jesienią t.r. w czasie pobytu Fryderyka Augusta w Warszawie rozpatrywano jego kandydaturę na ministra finansów, lecz ostatecznie został 25 XI 1811 ministrem policji. Jak później stwierdził rezydent napoleoński w Warszawie E. Bignon: «Przyszłość dowiodła, że instynkt mój za Sobolewskim nie zawiódł się». S. nie zdecydował się na zwiększenie uprawnień m.in. policji, natomiast przedłożył królowi plan reorganizacji resortu, dokonania niezbędnych oszczędności i zmiany sposobu finansowania tajnej policji. Wykrył również niektóre zakulisowe poczynania swego poprzednika (Aleksandra Potockiego) i dysponowanie pieniędzmi niezgodnie z ich przeznaczeniem. Poczynił oszczędności budżetowe, skreślając mimo protestów, kilka pensji specjalnych. Zamierzał również przy poparciu Bignona opracować zasady działalności cenzury w celu podniesienia poziomu prasy krajowej. Jako minister policji zadecydował także o aresztowaniu ks. Antoniego Radziwiłła, podejrzanego o szpiegostwo na rzecz Rosji. Ks. J. Poniatowski w testamencie spisanym 28 III 1812 ustanowił go egzekutorem swojej ostatniej woli. W r. 1812, gdy sytuacja wojenna zmieniała się na korzyść Rosji, S. obawiał się o dalsze losy kraju w razie ostatecznej klęski Napoleona. W listopadzie i grudniu t.r., w tajemnicy przed Francją i bez wiedzy naczelnego wodza ks. J. Poniatowskiego, wraz z kilkoma osobami z kół rządowych Ks. Warsz., nawiązał rozmowy z carem Aleksandrem I. Na posiedzeniu Rady Ministrów 17 IV 1813 informował o fatalnym stanie skarbu państwa i z uwagi na konieczność wypłaty żołdu proponował, aby wszelkie fundusze, jakie wpłyną do skarbu po wyruszeniu wojska, oddać do dyspozycji naczelnego wodza.
Prawdopodobnie jesienią 1813 S. wyjechał do Niemiec. Informacja podana przez Marcelego Handelsmana, jakoby dostał się do niewoli po bitwie pod Lipskiem, nie znajduje potwierdzenia. Faktem jest, iż zimą 1813 był w Lipsku, być może z jakąś misją dyplomatyczną. W lutym 1814 wraz z rodziną przebywał w Petersburgu. Po powrocie do kraju na pewien czas odsunął się od działalności politycznej. Jednak wpływy polityczne Sobolewskich podobnie jak spokrewnionych z nimi Grabowskich i Gutakowskich, ujawniły się w początkowym okresie Król. Pol. Car Aleksander I postanowił oprzeć się na epigonach Sejmu Czteroletniego oraz tych, którzy podczas odwrotu Napoleona spod Moskwy oferowali mu polską koronę. Wyznaczył S-ego tymczasowym kierownikiem prowizorycznego ministerium spraw wewnętrznych, a najprawdopodobniej 16 XI 1815 mianował go sekretarzem stanu. S. uczestniczył w kilkuosobowym komitecie pracującym nad ułożeniem konstytucji Król. Pol. i na polecenie cara rozwinął jego uwagi na pierwotnym tekście konstytucji, dokonując wielu poprawek. Był obecny na Zamku Królewskim podczas ogłoszenia konstytucji 24 XII 1815 i w imieniu rządu odczytał rotę przysięgi, którą złożył namiestnik Józef Zajączek.
S. mianowany ministrem sekretarzem stanu, miał obowiązek stale znajdować się u boku Aleksandra I. Opuścił więc Warszawę 7 II 1816, udając się wraz z rodziną do Petersburga. Prowadził tam życie wypełnione licznymi obowiązkami służbowymi i częstymi kontaktami z carem – towarzyszył mu w podróżach m.in. do Moskwy, Carskiego Sioła i Opawy. Cieszył się zaufaniem Aleksandra I, gdyż był: «skromny, dyskretny, przezorny, poznał dobrze charakter narodu rosyjskiego […]. Ani chełpliwością, ani wystawnością życia, ani jakimi bądź wymaganiami nie obrażał tego narodu…» (K. Koźmian). W piśmie do namiestnika Zajączka sprecyzował uwagi cara, dotyczące projektu statutu organicznego dla duchowieństwa Król. Pol., uchwalonego przez RS 8 III 1816. W czasie pobytu w Rosji utrzymywał ożywione kontakty korespondencyjne z wieloma wybitnymi osobami w Król. Pol., np. z Franciszkiem Ksawerym Druckim-Lubeckim, J. Zajączkiem, Janem Węgleńskim, Samuelem Bogumiłem Lindem czy Marcinem Badenim. Do Warszawy przybył S. z Aleksandrem I 13 III 1818 na pierwszy sejm Król. Pol. Podczas uroczystego otwarcia obrad 27 III odczytał po polsku mowę, którą car wygłosił w języku francuskim. Wiosną 1820 został przez cara wtajemniczony w plany (jak się okazało niezrealizowane), usunięcia Zajączka ze stanowiska namiestnika i zastąpienia go przez w. ks. Konstantego. S. miał być jednym z trzech członków nie przewidzianego w konstytucji «Comité Suprême» przy jego boku. Od lipca 1820 przebywał w Warszawie, uczestnicząc w posiedzeniach Rady Administracyjnej (1 VIII 1820 – 28 VI 1821). Brał udział od 10 IV 1821 w obradach tzw. deputacji powołanej do opracowania «budżetu konstytucyjnego» i współpracującej z senatorem N. Nowosilcowem. Od wyjazdu do Petersburga wstrzymywało go także przewodnictwo deputacji do ułożenia prawa finansowego. Prace te nie przyniosły jednak rezultatu wobec konieczności podporządkowania się reskryptowi cara z 25 V 1821, który był reakcją na fatalny stan finansów Król. Pol. i zawierał faktycznie groźbę ograniczenia autonomii Królestwa, jak też domaganie się przez namiestnika Zajączka zasiłku ze skarbu rosyjskiego. S. nie przejawiał raczej inicjatywy w kierunku zwiększenia autonomii Król. Pol. Zajmował się natomiast innymi sprawami, m.in. popierał u cara wiele inicjatyw podejmowanych przez ministra skarbu, od r. 1821 – F. K. Druckiego-Lubeckiego, a także starania ks. Stanisława Poniatowskiego o odzyskanie praw do star. i leśnictwa bielskiego. Podjął się roli moderatora wobec dążeń namiestnika Zajączka, zmierzających do ograniczenia wolności druku, ale też w imieniu cara żądał od Rady Administracyjnej kontroli nadużyć w tej sprawie, a 30 V 1820 przesłał namiestnikowi opinię w kwestii organizacji cenzury na terenie Król. Pol. Interesował się również sprawami więziennictwa, zalecając łagodniejsze obchodzenie się z więźniami.
S. na stanowisku ministra sekretarza stanu utrzymał się do marca 1822. Ustąpił pod pozorem udania się na bezterminowy urlop dla poratowania zdrowia i wyjechał z Petersburga w pierwszych dniach kwietnia. Wg Stanisława Smolki car chciał się go pozbyć, jako wtajemniczonego w zarzucone już plany utworzenia «Comité Suprême», a także w związku z przesunięciem układu sił politycznych na korzyść obozu reakcyjnego. Jego zastępcą został Stefan Grabowski, który oficjalną nominację na ministra sekretarza stanu otrzymał dopiero 13 IV 1825. Dzięki poparciu namiestnika Zajączka w ostatnim dniu sejmu 1825 S. otrzymał od Aleksandra I nominację na ministra sprawiedliwości. Wg Szymona Askenazego był on najzdolniejszym ministrem na tym stanowisku. Dn. 2 I 1826 wraz z innymi członkami rządu i wysokimi urzędnikami złożył przed w. ks. Konstantym przysięgę wierności i posłuszeństwa. Od 20 II 1826 należał do polsko-rosyjskiego Komitetu Śledczego, ustanowionego przez w. ks. Konstantego dla zbadania sprawy Seweryna Krzyżanowskiego i pozostałych spiskowców z Tow. Patriotycznego. Był obecny podczas niektórych tylko przesłuchań i spotkał się z pewnym uznaniem przesłuchiwanych.
S. należał do masonerii. Na pierwszym od dwudziestu lat posiedzeniu Wielkiego Wschodu Narodowego, 31 I 1811, został wybrany na wielkiego jałmużnika. Należał do loży «Bouclier du Nord» (Tarcza Północy), która była miejscem kontaktów z przebywającymi w Warszawie przedstawicielami administracji francuskiej. W lutym 1811 król Fryderyk August nakazał S-emu, będącemu wówczas ministrem policji, zwrócić baczną uwagę na loże masońskie. Na posiedzeniu Wielkiego Wschodu Narodowego 27 IV 1815 S. nie wszedł już do wolnomularskich władz, nadal jednak figurował w spisie członków «Bouclier du Nord». Przewodniczący tej loży ks. J. B. Drevelle zwrócił się do niego 2 VII 1820 z prośbą o przyjęcie pod opiekę lóż opozycyjnych. Jednakże za pośrednictwem S-ego Aleksander I zlikwidował wolnomularstwo w Król. Pol., a decyzję tę S. przekazał 6 XI 1821 Radzie Administracyjnej.
Na wniosek prezesa Tow. Przyjaciół Nauk w Warszawie (TPN) Stanisława Staszica został S. obrany w r. 1817 honorowym jego członkiem w uznaniu zasług dla tej instytucji. Wydatnie bowiem poparł w r. 1809 starania Towarzystwa o wystawienie pomnika Mikołaja Kopernika w Toruniu, kosztem m.in. prywatnych funduszy członków RS, a dzięki jego staraniom Aleksander I 27 III 1817 zatwierdził dyplom «ustalający nazwę i byt Towarzystwa». W Petersburgu pomagał kanclerzowi państwa rosyjskiego hr. M. Rumiancewowi w kompletowaniu i staraniach o dokończenie „Kodeksu dyplomatycznego Polski” Macieja Dogiela, pośredniczył też między nim a TPN w staraniach o wydanie tego dzieła.
S. odznaczony został Orderem św. Stanisława, a także Orderem Orła Białego (oba: 24 VII 1812) na mocy dekretu ks. Fryderyka Augusta wydanego w Pillnitz. Był także kawalerem Orderu św. Aleksandra Newskiego z brylantami i Komandorii Maltańskiej. Tytuł hrabiowski otrzymał od dworu rosyjskiego w r. 1824. W r. 1830 wyjechał na kurację i nie było go w kraju podczas powstania listopadowego. Po upadku powstania powrócił do Warszawy, ale wkrótce znów wyjechał za granicę i osiadł we Włoszech. Zmarł 8 X 1846 w Quarto koło Genui. O jego śmierci długo nie wiedziano w kraju. Jeszcze 10 V 1848 Rada Narodowa we Lwowie planowała wysłanie go do Frankfurtu w celu przedstawienia tam polskich interesów.
Z małżeństwa z Józefatą z Zabiełłów, córką kaszt. kowieńskiego Ignacego i Anny Elżbiety z Białozorów, miał S. córkę (żona i córka zmarły w Petersburgu podczas pobytu tam całej rodziny w l. 1816–22) i trzech synów: Jerzego (zm. 1846), adiutanta Aleksandra I, w r. 1830/31 adiutanta w stopniu kapitana przy naczelnym wodzu, kawalera Orderu Virtuti Militari, Walentego (zm. w młodości) i Józefa, pierwszego sekretarza Sekretariatu Stanu i kamerjunkra Dworu w Petersburgu, a także drugiego sekretarza ambasady rosyjskiej w Londynie, powstańca w r. 1830/31.
Fot. obrazu M. Baciarellego, w: B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: „Teki ikonograficzne XIX–XX w.”, VIII; Reprod. portretu S-ego w ratuszu warszawskim, w: Kraushar, Tow. Warsz. Przyj. Nauk, ks. 2, I 179; – Enc. Org., XIII; Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., I, VII/VIII; Niesiecki, VIII 441; Dołęga-Cieszkowski S., Senatorowie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego 1807–1815–1831, W. 1891 s. 14, 15, 63; Łoza, Hist. Orderu Orła Białego; tenże, Kawalerowie; Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik po zasobie, Red. F. Ramotowska, W. 1998 II 50, 72, 95–6; – Ajzen M., Polityka gospodarcza Lubeckiego (1821–1830), W. 1932 s. 30, 71; Askenazy S., Dwa stulecia XVIII i XIX, W. 1910 II 167–71, 411, 419; tenże, Łukasiński, W. 1908 I–II; tenże, Rosja–Polska 1815–1830, Lw. 1907 s. 67, 70, 73, 76, 90; Bartoszewicz K., Utworzenie Królestwa Kongresowego, Kr. 1916 s. 64, 213, 231, 235, 237, 252; Dylągowa H., Towarzystwo Patriotyczne i Sąd Sejmowy 1821–1829, W. 1970; Fabre J., Stanislas-Auguste Poniatowski et l’Europe des lumières, Paris 1952; Gąsiorowska N., Wolność druku w Królestwie Kongresowym 1815–1830, W. 1916 s. 45, 65–6, 77, 95, 100, 121; Grynwaser H., Kodeks Napoleona w Polsce, T. 1. Księstwo Warszawskie, W. 1915 s. 59, 66; Hass, Sekta farmazonii warsz.; Hist. dyplomacji pol., III; Izdebski H., Rada Administracyjna Królestwa Polskiego w latach 1815–1830, W. 1978; Kipa E., Materiały do dziejów organizacji Kościoła katolickiego w Królestwie Polskim 1815–1820. Dymisja Stanisława Potockiego, „Teki Arch.” W. 1954 t. 3 s. 167, 172; Kosim J., Pod pruskim zaborem. Warszawa w latach 1796–1806, W. 1980; Kraushar, Tow. Warsz. Przyj. Nauk, Kr.–W. 1900, ks. 2 t. 1 177–9, ks. 3 s. 28, 57–60, 246; Libiszowska Z., Życie polskie w Londynie w XVIII wieku, W. 1972; Łukasiewicz M., Armia księcia Józefa 1813, W. 1986; Mencel T., Feliks Łubieński, W. 1952; Michalski J., Z dziejów Towarzystwa Przyjaciół Nauk, W. 1953 s. 180; Mycielski M., Marcin Badeni (1751–1824), W. 1994; Nadzieja J., Generał Józef Zajączek 1752–1826, W. 1975; Przelaskowski R., Sejm warszawski roku 1825, „Rozpr. Tow. Nauk. Warsz.” T. 7: 1929 z. 2 s. 171; Skarbek F., Dzieje Księstwa Warszawskiego, W. 1897 I 114, III 34; Skowronek J., Książę Józef Poniatowski, Wr. 1984; Smolka S., Polityka Lubeckiego przed powstaniem listopadowym, W. 1983 I–II; Sobociński W., Historia ustroju i prawa Księstwa Warszawskiego, Tor. 1964; Więckowska H., Opozycja liberalna w Królestwie Kongresowym 1815–1830, W. 1925 s. 107–9; Willaume J., Przesilenie w ministerstwie policji Księstwa Warszawskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” Vol. XVIII, Z. 4: 1963 s. 113–14; Załęski S., O masonii w Polsce od roku 1738 do 1832, Kr. 1908 cz. 1 s. 151, cz. 2 s. 109–10; Zarzycki J., Służba zagraniczna okresu stanisławowskiego, P.–Bydgoszcz 1971 s. 42; – Akty powstania Kościuszki, I; Arch. Wybickiego, II; Batowski A., Diariusz wypadków 1848 roku, Wr. 1974; Bignon E., Polska w r. 1811 i 1813 (wspomnienia dyplomaty), Wyd. J. Iwaszkiewicz, Wil. 1921 I 84–5; Diariusz Sejmu Królestwa 1818, W. 1818 I–III; Diariusze sejmów Księstwa Warszawskiego, Z. 1. Dziennik posiedzeń izby poselskiej sejmu r. 1809, Wyd. M. Handelsman, W. 1913; Falkowski J., Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce, P. 1884 III 386–8; Instrukcje i depesze rezydentów francuskich w Warszawie 1807–1813, Wyd. M. Handelsman, Kr. 1914 I–II; Korespondencja Lubeckiego z ministrami sekretarzami stanu Ignacym Sobolewskim i Stefanem Grabowskim, Wyd. S. Smolka, Kr. 1909 I, IV; Koźmian K., Pamiętniki, Wstęp i komentarz J. Willaume, Wr.–W. 1972 II 75, 78, 99, 141, 145–51, 296, 318, 320, III 22–3, 91, 200; Listy Ignacego Sobolewskiego do Marcina Badeniego z lat 1817–1822, Oprac. K. Stachowska, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 9: 1963 s. 131–70; Materiały do dziejów Komisji Rządzącej z r. 1807, Wyd. M. Rostworowski, Kr. 1918 I; Molski M., Do Jaśnie Wielmożnego ministra sekretarza stanu, kawalera orderów polskich Ignacego Sobolewskiego przy wyjeździe jego do Petersburga dnia 7-go lutego 1816 roku; tenże, Do JW Ignacego Sobolewskiego, ministra sekretarza stanu, wielu orderów kawalera wiersz na dzień imienin wysłany z Warszawy do Petersburga d. 20/8 lipca 1819 roku; Prądzyński I., Pamiętniki, Kr. 1908–9 I; Protokoły Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, Wyd. B. Pawłowski, Tor. 1960–5 I cz. 1–2, Wyd. B. Pawłowski, T. Mencel II cz. 1–2, Oprac. T. Mencel, M. Kallas W. 1995–6 III cz. 1–2; Sejm Królestwa Polskiego. O działalności rządu i stanie kraju 1816–1830, W. 1995; Schultz F., Podróże Inflantczyka z Rygi do Warszawy, w: Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, Wyd. W. Zawadzki, W. 1963 II 500; – „Dzien. Narod.” (Paryż) R. 5: 1845–6 nr 252, R. 6: 1846–7 nr 292 (nekrologi); „Roczn. Polit. Pol.” (W.) 1830 s. 21, 32, 354, 360, 421; – AGAD: Arch. Wilan. sygn. 267 (koresp. S-ego z S. K. Potockim); B. Czart: rkp. 5515 s. 17–30, 91–148, rkp. 5466 s. 571–679; B. Jag.: rkp. 3468 k. 273, 276, 278, rkp. 5015 k. 11, 13–15v., 21, 29, rkp. 5021 k. 71, rkp. 6366 k. 65–72, rkp. 7918 k. 11; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 163 t. 2 k. 553–554, rkp. 718 k. 966–969, rkp. 1660 k. 81, rkp. 1673 k. 1–70, rkp. 2031 t. 1 k. 46–51, t. 2 k. 26–31, rkp. 2058 k. 1–5, rkp. 2664 t. 2 k. 26–31, t. 6 k. 45–51.
Ewa Danowska