Adam Ernest (1868–1926), syn Juljusza i Amalji, działacz oświatowy i społeczny, urodzony we Lwowie 2 III 1868, jako syn zamożnego kupca, ewangelika Niemca z Bielska na Śląsku Cieszyńskim, ukończył w latach 1878 do 1886 polskie gimnazjum klasyczne im. Fran. Józefa (dziś Batorego) we Lwowie, a następnie w latach 1886–1890 wydział prawniczy Uniwersytetu Lwowskiego, w którym w r. 1893 uzyskał doktorat praw. W 1889/90 był prezesem lwowskiej »Czytelni Akademickiej«, która w znacznej mierze dzięki niemu zdobyła wówczas na długie lata stanowisko przedstawicielki ogółu polskiej młodzieży akademickiej lwowskiej. Równocześnie był prezesem tajnej organizacji młodzieży narodowej, obejmującej całą Małopolskę wschodnią. Należał też do grona nauczycielskiego Sokoła-Macierzy i brał czynny udział w zakładaniu gniazd prowincjonalnych.
W r. 1890 przeniósł się do Krakowa, do redakcji »Nowej Reformy«, kierowanej wówczas przez Adama Asnyka, i tu w r. 1891, jako sekretarz Komitetu Obywatelskiego, przygotowującego obchód 100 rocznicy Konstytucji 3 Maja, wydał broszurę pt. Mieszczanin i chłop wobec Konstytucji 3 Maja. Zarazem rzucił w Komitecie myśl trwałego uczczenia rocznicy przez założenie wielkiego towarzystwa oświatowego dla polskiej ludności kresowej całej b. dzielnicy austrjackiej, na wzór czeskiej Maticy školskiej i niemieckiego Schulvereinu. Myśl tę, gorąco popartą przez Asnyka, przyjęto i Adamowi poruczono opracowanie statutu Towarzystwa, które w r. 1892 weszło w życie jako »Towarzystwo Szkoły Ludowej« w Krakowie. A. był w niem przez pierwszych kilka lat sekretarzem Zarządu Głównego, następnie skarbnikiem, później od 1905–1920 wiceprezesem, od 1911 członkiem honorowym, od 1920–1926 prezesem Zarządu Głównego. Zaraz w pierwszych latach założył szereg kół prowincjonalnych T. S. L. od Wadowic po Czerniowce, a w r. 1896 pod pseudonimem J. Zawiszy drukował w lwowskim »Przeglądzie Wszechpolskim« serję artykułów o nowym ówczesnym statucie T. S. L.
W r. 1896 wrócił do Lwowa jako wicesekretarz lwowskiej Izby Handlowej i Przemysłowej, którym pozostał przez lat dziesięć. W r. 1900 założył we Lwowie wspólnie z Maksymiljanem Liptayem spółdzielnię kredytową »Kasa Pożyczkowa«, która następnie przemianowana na »Galicyjską Kasę Zaliczkową«, w r. 1910 przekształcona została w Spółkę Akcyjną »Galicyjski Ziemski Bank Kredytowy«. Bank ten, w którym A. był do końca naczelnym dyrektorem, rozwinął w pierwszych latach po wojnie, głównie dzięki jego inicjatywie, przy współdziałaniu innych banków, żywą działalność założycielską, dzięki której powstało kilka większych placówek przemysłowych, jak np. »Warszawska Spółka akc. Budowy parowozów«, »Fabryka naczyń emaljowanych w 0lkuszu«, Instytut wydawniczy »Bibljoteka Polska« i inne. Z inicjatywy A. powstał również w Banku w r. 1920 Oddział Parcelacyjny, który był pierwszą instytucją prywatną, upoważnioną przez Urząd Ziemski do parcelacji, i osiedlił na około 57.000 morgach ziemi tysiąc kilkaset rodzin osadników polskich.
Poza bankiem rozwijał A. działalność społeczno-gospodarczą jako prezes »Związku Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych b. dzielnicy austrjackiej« w latach 1915–1919, oraz jako założyciel i prezes (1908–1926) lwowskiego »Towarzystwa Szkoły Handlowej«, które wyłącznie dzięki jego staraniom zdobyło własny budynek i stworzyło w nim jedną z najlepszych w Małopolsce prywatnych szkół handlowych o kilku typach. W r. 1919 został mianowany prezesem »Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej« i z tych czasów widnieje jego podpis na pierwszych banknotach markowych Niepodległej Polski; złożył jednak natychmiast tę godność, skoro Komisja regulaminowa Sejmu Ustawodawczego orzekła jej niepołączalność z mandatem poselskim.
Równocześnie nie zaprzestał ani na chwilę działalności w Towarzystwie Szkoły Ludowej. Jako prezes lwowskiego Koła T. S. L. im. Jeża zbudował w r. 1903, w połowie własnym kosztem, szkołę ludową im. T. T. Jeża w Konopnicy pod Lwowem. Od 1903–1920 był prezesem lwowskiego Związku Okręgowego T. S. L. i przy nim własnym niemal kosztem i staraniem stworzył w r. 1906 publiczną Książnicę T. S. L. we Lwowie, która już za jego czasów przekroczyła 30.000 tomów. W r. 1910 również w części własnym kosztem powołał do życia największą w Małopolsce »Bursę Grunwaldzką T. S. L.« na 160 wychowanków we Lwowie, dla której po wojnie zakupił z własnych funduszów wielkie sąsiednie boisko. W ostatnich latach przed śmiercią zakupił dla T. S. L. z własnych funduszów, kosztem 8.000 dolarów, jedną z największych we Lwowie prywatnych wypożyczalni książek, tzw. »Czytelnię Naukową«, a nadto znacznym darem własnym zapoczątkował składki na »Dom Oświatowy T. S. L. we Lwowie«, na który po jego śmierci zakupiono w r. 1928 kamienicę dwupiętrową przy ul. Czarnieckiego i nazwano go jego imieniem.
W działalności politycznej początkowo zwolennik demokracji zgrupowanej przy »Nowej Reformie« był jednym z pierwszych w b. Galicji, którzy weszli w ścisłą styczność z ruchem demokratyczno-narodowym Królestwa Polskiego. Należał do Ligi Narodowej, podpisywał od r. 1896–1898 jako redaktor »Przegląd Wszechpolski« we Lwowie i zasiadał przez wiele lat w Komisji Nadzorczej Skarbu Narodowego w Raperswilu. Po objęciu lwowskiego »Słowa Polsk.« w r. 1902 przez przewódców ruchu demokratyczno-narodowego wszedł w skład jego zarządu i redakcji, a w r. 1904 był jednym z założycieli organizacji stronnictwa w tej dzielnicy. W r. 1905 wszedł jako pierwszy przedstawiciel stronnictwa do lwowskiej Rady miejskiej w której zasiadał odtąd aż do śmierci z przerwą wojenną 1915–1918. W r. 1908 i ponownie w r. 1913 wybrany posłem miasta Lwowa na Sejm Krajowy, był w nim referentem budżetu szkolnego, oraz kilku projektów ustaw, mających na celu rozszerzenie autonomji Galicji w stosunku do Austrji. W r. 1911 upadł jako kandydat na posła do Rady Państwa w Przemyślu przeciw H. Liebermanowi. W listopadzie 1918 był wiceprezesem polskiego Komitetu Narodowego w zajętej przez Ukraińców części Lwowa, a następnie członkiem lwowskiego Tymczasowego Komitetu Rządzącego i urzędującym w nim zastępcą referenta skarbowego W styczniu 1919 wyjeżdżał z ramienia Komitetu wraz z prof. Dubanowiczem do Paryża w delegacji do polskiego Komitetu Narodowego celem przyśpieszenia przyjazdu armji generała Hallera. W czasie swej nieobecności wybrany został w r. 1919 posłem na Sejm Ustawodawczy ze Lwowa. Na jego wniosek Sejm w kwietniu 1919 uchwalił pierwszą ustawę o powołaniu sześciu roczników do powszechnej obowiązkowej służby wojskowej, a w czerwcu 1919 ustawę o subwencji 4 i pół miljona marek dla T. S. L. na odbudowę szkół. Był parokrotnie referentem budżetu Ministerstwa W. R. i O. P., a nadto referentem ustawy o czasie pracy w przemyśle i handlu, oraz ustawy o współdzielniach. W r. 1922 wybrany do Senatu z województwa lwowskiego, był w Senacie referentem ustaw o podwyższeniu waloryzacji wkładek w P. K. O. oraz obligacyj pożyczek państwowych. Był również (1923–1926) z ramienia Senatu członkiem Komisji kontroli długów państwowych.
Przez kilkanaście lat był we Lwowie prezesem Koła Ewangelików Polaków, reprezentującego wówczas w stosunku do Niemców mniejszość tamtejszej ew. gminy wyznaniowej.
Ożeniony w r. 1893 z Emilją Żulińską, bratanicą członka Rządu Narodowego, straconego w r. 1864, owdowiał w r. 1901; miał troje dzieci: córkę, Marję, zamężną za dr Henrykiem Pawlikowskim, syna, Adama Tadeusza, urzędnika bankowego, oraz młodszego, Zygmunta, zmarłego w r. 1910. Zmarł 22 XI 1926 r.
Portret fotograficzny A. znajduje się w Towarzystwie Szkoły Ludowej w Krakowie. – Sprawozdanie T. S. L. za rok 1926; Zamorski Jan, Ernest Adam. Wielki cichy pracownik narodowy, W. 1927.
Zdzisław Próchnicki