Ratajczak Antoni, pseud. Kosiba (1903–1944), robotnik, działacz komunistyczny. Ur. 13 I w Mościszkach, w pow. kościańskim, był synem Michała, robotnika rolnego, i Małgorzaty z domu Idkowiak.
Szkołę powszechną R. ukończył w rodzinnej wsi. W l. 1918–25 był robotnikiem rolnym w miejscowym majątku. Od r. 1926 do r. 1944 pracował w Centrali Żelaza Estereich-Kaczmarek w Poznaniu. W r. 1928 skończył wieczorowe kursy zawodowe. Od r. 1935 działał w Komunistycznej Partii Polski (KPP) na terenie Lasku (w pow. poznańskim), gdzie mieszkał, i w Poznaniu. W maju 1938 podczas wyborów gromadzkich znalazł się z ramienia KPP na liście «Bloku Chałupników» i został wybrany do Rady Gromadzkiej w Lasku.
W czasie drugiej wojny światowej R. od stycznia 1940 prowadził działalność konspiracyjną nad uruchomieniem komunistycznych komórek partyjnych w gminie Żabikowo. W marcu 1941 znalazł się w składzie Komitetu Dzielnicowego na teren Wir, Komornik, Łęczycy i Puszczykowa. Od września 1942 był zaangażowany w działalność Polskiej Partii Robotniczej (PPR). Jesienią 1943 został mianowany przez Komitet Okręgowy PPR w Poznaniu komendantem Gwardii Ludowej na pow. poznański. Działając w bardzo trudnych warunkach, doprowadził w stosunkowo krótkim czasie do uformowania na początku 1944 r. pierwszego w tej części kraju oddziału Armii Ludowej złożonego z 65 członków PPR, których zorganizowano w 3 plutony i sztab kompanii (Ignacy Duszczak, Władysław Tomczak i Ignacy Kurowski). Jednostka ta nie posiadała jednak broni, amunicji ani sprzętu dywersyjno-bojowego. Nie było też warunków do wszczęcia jakichkolwiek działań bojowych. W plutonach prowadzono jednak regularną naukę o broni, uczono poruszania się w terenie i szkolono w zakresie sabotażu. Wiosną 1944 policja niemiecka wpadła na trop poznańskiej konspiracji. Dn. 30 V t. r. R. został aresztowany; w czasie przesłuchań w siedzibie gestapo w Poznaniu przy ul. Rycerskiej (obecnie ul. Niezłomnych) był okrutnie torturowany. Zmarł (jeszcze przed wykonaniem wyroku) 15 VI 1944 z ran, wycieńczenia i przebytych tortur w obozie karnym w Żabikowie.
W małżeństwie od r. 1932 z Wiktorią z Paprzyckich (ur. 1904), 2. v. Mroczykową, miał R. syna Jerzego (ur. 1934).
Imię R-a nosi w Luboniu ulica, przy której mieszkał, oraz szkoła w Bieżyniu (woj. leszczyńskie). W Mościszkach w miejscu urodzenia R-a umieszczono w r. 1985 płaskorzeźbę i pamiątkową tablicę ku jego pamięci.
Wpol. Słown. Biogr.; – Gomolec L., Z lat walki powiatu poznańskiego, P. 1962; Zarys historii ruchu robotniczego w Wielkopolsce, Pod red. A. Czubińskiego, P. 1978 s. 324, 339, 354, 358 (fot. między s. 384 a 385); Zielonka J., Pseudonim Kosiba, „Panorama Leszczyńska” 1985 nr 18/328 (fot), nr 20/330, 40/398; – Arch. KW PZPR w P.: sygn. ARHP, t. 323, pismo Gestapo Leitstelle Posen z 11 VII 1944 oraz teczka osobowa R-a z informacjami Wiktorii Mroczykowej i wyciągiem z aktu zgonu USC Poznań, 1944, P 2172 i urzędowymi adnotacjami o zgonie R-a.
Marian Olszewski