Biogram Postaci z tego okresu

Antoni Piasecki (Pierzchała Piasecki) h. Pierzchała  

 
 
ok. 1730 - brak danych
Biogram został opublikowany w 1980 r. w XXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Piasecki (Pierzchała Piasecki) Antoni h. Pierzchała (ur. ok. 1730), konsyliarz krakowski w konfederacji barskiej. Był synem Stanisława (zm. ok. 1752), podczaszego czernihowskiego, i Marianny z Gurzyńskich. Pisał się «z Piaseczna». Z dwoma braćmi (Michałem i Pawłem) dziedziczył niewielki majątek Kąpiołki w pow. księskim woj. krakowskiego. O wykształceniu i latach młodzieńczych P-ego nic nie wiadomo. W początkach 1768 r. pełnił funkcję pisarza w krakowskiej komorze celnej, a więc służbowo podlegał Teodorowi Wesslowi, podskarbiemu w. kor. P. używał często tytułu stolnika mielnickiego, choć odnośne źródła (spisy urzędników grodzkich i ziemskich) tego nie potwierdzają. Wiosną 1768 prowadził, wespół ze Stanisławem Goczałkowskim, przygotowania do konfederacji na terenie województwa krakowskiego i wśród mieszczan krakowskich, otrzymując instrukcje od Wessla, który ze swej rezydencji w pobliskiej Pilicy kierował całym ruchem na terenie Małopolski. P. pozyskał pełne zaufanie Wessla i stał się wkrótce jednym z głównych jego współpracowników. Dn. 21 VI 1768 podpisał akt konfederacji krakowskiej. W początkach lutego 1769 uczestniczył w zjeździe zwolenników Wessla w Cieszynie. Stąd wysłany był z Antonim Morzkowskim, marszałkiem wieluńskim, w misji politycznej do szefów barskich (Michała Krasińskiego i Joachima Potockiego), przebywających w Turcji, ale dotarł tylko do Bardiowa. W północnych Węgrzech, najpierw w Stropkach, a następnie w Bardiowie, prowadził w marcu i kwietniu z Ignacym Potockim, starostą kaniowskim, agitację przeciwko Marcinowi Lubomirskiemu, marszałkowi krakowskiemu, i przygotowywał, zgodnie z instrukcjami Wessla, elekcję nowych marszałków małopolskich. Dn. 17 IV na granicy węgierskiej w Muszynce został konsyliarzem w trzeciej z kolei konfederacji krakowskiej pod marszałkostwem Joachima Schwarzenberg-Czernego.

Równocześnie P. był współorganizatorem tzw. «Ogniwa», tj. związku siedmiu marszałków koronnych (zwanych «gabułtowskimi»). W «Ogniwie» odegrał P. niepoślednią rolę. Zajmował się tu różnymi sprawami: organizacyjnymi, finansowymi, zaopatrzeniowymi, redagowaniem uniwersałów i manifestów, werbowaniem nowych członków do «Ogniwa» (z czasem ilość marszałków wzrosła do dwunastu). Utrzymywał stałą łączność korespondencyjną i osobistą z Wesslem, przebywającym w Cieszynie, przekazywał na plenum «Ogniwa» jego polecenia, pozostawał z jego ramienia w kontaktach z różnymi osobistościami. Dn. 20 IV oddał swój głos na Michała Krasińskiego, jako marszałka generalnego, i na Joachima Potockiego, jako regimentarza. Solidaryzował się ze zjednoczonymi marszałkami w ich wystąpieniach przeciwko Marcinowi Jerzemu Lubomirskiemu, podpisując petycje do W. Kaunitza o aresztowanie go na terenach habsburskich (21 i 25 IV). Z marszałkiem Czernym w wydawanych uniwersałach domagał się od duchowieństwa katolickiego subsidium charitativum (21 IV), od obywateli (21, 27 IV) pieniędzy i rekruta, od Żydów pogłównego. Z ramienia marszałków gabułtowskich przebywał w drugiej połowie maja w Cieszynie u Wessla. Następnie brał dwukrotnie (w końcu maja i w czerwcu) udział, najpierw w Skoczowie, a później w Stropkach, w pertraktacjach z Pawłem Michałem Mostowskim, woj. mazowieckim, i Janem Antonim Mączyńskim, kaszt. sieradzkim, szukającymi zbliżenia z «Ogniwem». Pertraktacje te zakończyły się niepowodzeniem. Już w pocz. maja P. wystąpił przeciwko Józefowi Bierzyńskiemu, regimentarzowi wojsk zjednoczonych marszałków, którego uważał «za człeka samowolnego, niebezpiecznego, zwłaszcza dla powagi regimentarskiej J. Potockiego». Z jego też głównie inspiracji zjednoczeni marszałkowie 5 VII potępili Bierzyńskiego, gdy ten ogłosił się marszałkiem związkowym wszystkich wojsk skonfederowanych w Koronie.

P. żywo interesował się sprawami wojskowymi. W lipcu wypowiadał się o wartości umocnionych punktów oporu; radził obsadzić Jasną Górę, na czele postawić fachowego komendanta, zaopatrzyć magazyny w broń, amunicję i prowiant, tam lokować rekrutów i tam ich ćwiczyć. Docenił znaczenie wojsk pieszych. Uniwersałem z 6 VII (powołując się na dawniej już wydane) zarządził ze swym marszałkiem pobór pieszych rekrutów z dóbr duchownych i królewskich. W sierpniu uczestniczył w zakupie od Franciszka Sułkowskiego dla konfederacji krakowskiej dwóch oddziałów wojska: pieszego (96 ludzi) i drugiego konnego (106) z pełnym oporządzeniem za 3 550 czerwonych zł. W drugiej połowie lipca pośredniczył w nawiązaniu kontaktu marszałków zjednoczonych z konfederacjami wielkopolską i pomorską. P. przebywał w Gabułtowie lub pobliskim obozie pod Muszynką do jesieni 1769.

W związku z przygotowaniami do zawiązania Generalności P. 18 IX przybył do Krakowa. Dn. 30 X podpisał w Białej akt zawiązania konfederacji generalnej i po podporządkowaniu się marszałków gabułtowskich jej władzy P. został jako przedstawiciel województwa krakowskiego członkiem Rady Najwyższej. Dn. 13 XI złożył przysięgę na jej wierność. Dn. 1 II 1770 P. został członkiem zorganizowanej przez Generalność siedmioosobowej Komisji Skarbowej, zwanej następnie Radą Ekonomiczną, i pracował w niej pod prezesurą Konstantego Olizara aż do upadku konfederacji. W Radzie Najwyższej P. był leaderem opozycji wesslowskiej. Stanowiła ona ok. 25% członków Rady. Ponieważ przeważająca część członków Generalności nie bywała na jej posiedzeniach, obecna na obradach większość nigdy nie tworzyła potrzebnego quorum i osiągała je dopiero z członkami opozycji. Z tego względu musiała się z nimi liczyć, przyjmować pod obrady i dyskusje jej wnioski, wysłuchiwać często ostrych pod swym adresem wypowiedzi. Z drugiej strony P., stojąc na czele opozycji, ściągał na siebie całe ostrze ataków większości. Szczególnie zaś wrogo nastawiony był doń Adam Krasiński: wyszydzał poczynania tego «hołysza» (jego «wszystkie kabały były i są śmiechu godne»), zarzucał mu warcholstwo, oskarżał o zdradę interesów narodowych.

Od początku września 1771 do upadku konfederacji P. przebywał z Generalnością w Cieszynie. Po śmierci Czernego Generalność rozpisała 27 VIII nowe wybory marszałka krakowskiego. Nie chcąc jednak dopuścić na to stanowisko P-ego, zakazała głosować na konsyliarzy krakowskich zasiadających w Radzie Najwyższej. Istotnie 14 XII został marszałkiem Michał Walewski, konsyliarz sieradzki, a P. otrzymał jedynie potwierdzenie swej funkcji konsyliarskiej, reprezentując w dalszym ciągu aż do maja 1772 województwo krakowskie w Generalności. Przez cały czas konfederacji utrzymywał się z zasiłków Wessla i nimi dzielił się z żoną i dziećmi, pozostającymi w stałym niedostatku. Gdy ustała pomoc wesslowska, jeszcze przed upadkiem konfederacji, żona alarmowała P-ego o krytycznym swym położeniu: «nie masz w nikim nadziei… bide wielką cierpię… proszę mieć mie w lepszej pamięci, gdyż mi przyjdzie ostatni gałgan [z] siebie przedać, bo sie wcale nimam sczego wiktować». Nie zdecydował się na emigrację. Gdy jednak odmówił podpisania recesu, został w czerwcu 1772 przez Austriaków osadzony w areszcie cieszyńskim. Uwolniony 21 VII, po wyrzeczeniu się dalszego oporu przybył 27 VII do Bielska; potem słuch o nim zaginął. On to niewątpliwie («Antoni Piasecki») podpisał w r. 1790 tabelę lustracji dymów królewszczyzny Rzeczyca w pow. inwłodzkim woj. łęczyckiego, dzierżawionej przez Ignacego Gomolińskiego (którego ojciec Karol był w czasach konfederacji barskiej najbliższym współtowarzyszem P-ego). Data śmierci P-ego nie jest znana.

Z żoną niewiadomego nazwiska, o pierwszej literze imienia «K», miał P. kilkoro dzieci, w tym trzy córki, których losu nie znamy.

Zachowana spuścizna korespondencyjna P-ego z czasów konfederacji barskiej (przechowywana głównie w Zbiorach Bartoszewiczów, Teki Wessla, w Arch. Państw. w Ł. oraz w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wr.) jest bogatym źródłem do poznania zakulisowych rozgrywek między dwoma antagonistycznymi obozami konfederacji. Władysław Konopczyński, potępiając w czambuł politykę Wessla, również krytycznie oceniał jego klientelę i szczególnie ujemnie P-ego.

 

Uruski; Konopczyński W., Kazimierz Pułaski, Kr. 1931; tenże, Konfederacja barska, W. 1936–8 I–II; tenże, Od Sobieskiego do Kościuszki, Kr. 1921; Krasicka J., Kraków i ziemia krakowska wobec konfederacji barskiej, Kr. 1929; Mejbaum W., O tron Stanisława Augusta, Lw. 1918 s. 167, 218, 253; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Lw. 1909 IV; – Akta do konfederacji r. 1768 województwa krakowskiego, a zwłaszcza księstw oświęcimskiego i zatorskiego, Wadowice 1903 s. 18–20, 22–6; Listy Wojciecha Jakubowskiego do J. K. Branickiego, W. 1882 s. 209; Materiały do konfederacji barskiej r. 1767–1768, Lw. 1851 s. 169; Mączeński W., Dziennik zdarzeń w mieście Krakowie, Kr. 1911; Puttkamer J. A., Krótkie zebranie okoliczności…, Arch. Kom. Hist. PAU, Kr. 1930; Z pamiętnika konfederatki księżnej Teofili z Jabłonowskich Sapieżyny, Kr. 1914; Źródła odnoszące się do pierwszego okresu panowania Stanisława Augusta po rok 1773, Lw. 1884 s. 119, 125, 134, 142; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V 10959, Arch. Skarbu Kor. Oddz. 48 nr 46 Lustracje dymów woj. łęczyckiego 1790; Arch. Państw. w Kr.: Zbiory Sanguszków 686 I; Arch. Państw. w Ł.: Zbiór Bartoszewiczów rkp. 251, 252, 257, 264, 266, 268, 269, 276, 283, 284, 295, 300, 301, 302; B. Czart.: rkp. 831, 836, 837, 941, 942, 946, 947; B. Jag.: rkp. 3050, 6672; B. Kórn.: Arch. Zaremby 2118 (Zarządzenia Komisji Skarbowej z podpisami P-ego); B. Narod.: B. Krasińskich rkp. 4063; B. Ossol.: rkp. 1409, 3038, 4585 (Listy P-ego), 9543; B. PAN w Kr.: rkp. 316, 317, 1145, 1149, 1849; B. Tow. Przyj. Nauk w Wil.: rkp. 94.

Wacław Szczygielski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.