INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jerzy Władysław Sokołowski     

Jerzy Władysław Sokołowski  

 
 
1910-10-12 - 1980-01-08
Biogram został opublikowany w latach 2000-2001 w XL tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sokołowski Jerzy Władysław, pseud. konspiracyjne: Mira, Głaz, Józef (1910–1980), oficer WP i Armii Krajowej, cichociemny. Ur. 12 X w Naukat (Turkiestan), był synem Janusza, inżyniera budownictwa kolejowego, i Marii z Jurskich.

Od r. 1921 S. uczył się w szkole powszechnej w Myślenicach i w Krakowie, w l. 1927–9 w II Gimnazjum Miejskim w Warszawie. W r. 1929 wstąpił do Korpusu Kadetów Nr 1 we Lwowie i tam w r. 1933 uzyskał świadectwo dojrzałości. W l. 1933–5 kształcił się w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu, po jej ukończeniu, mianowany podporucznikiem służby stałej kawalerii z dn. 15 X 1935, uzyskał przydział do 14. P. Ułanów Jazłowieckich we Lwowie na stanowisko dowódcy plutonu i awansowany został na porucznika ze starszeństwem z dn. 19 III 1939.

Kampanię wrześniową 1939 r. odbył S. jako dowódca szwadronu marszowego 14. p. ułanów (p.uł.) i dowódca plutonu w Pułku Zapasowym Podolskiej Brygady Kawalerii. Dn. 19 IX 1939 przekroczył granicę polsko-węgierską i został internowany. W styczniu 1940 przez Jugosławię i Włochy dotarł do Paryża, skąd skierowano go do 10. Brygady Kawalerii Pancernej na dowódcę plutonu. Po kapitulacji Francji S. został ewakuowany 21 VI 1940 do Wielkiej Brytanii, tam służył w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej. Od 19 VIII 1941 do 10 I 1942 był w 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. Następnie przeszedł specjalne przeszkolenie dywersyjne do działalności w kraju i 13 I 1942 został zaprzysiężony w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza na rotę Związku Walki Zbrojnej. Przybrał pseud.: Mira i Głaz oraz nazwisko Jan Sokołowski; posługiwał się też nazwiskami: Mieczysław Lombacki, Jerzy Sokolnicki. W nocy z 30 na 31 III 1942 (operacja lotnicza o krypt. Belt) S-ego zrzucono w grupie pięciu spadochroniarzy w Baryczy koło Końskich. Po skoku awansowano go do stopnia rotmistrza ze starszeństwem z dn. 30 III 1942. Po «aklimatyzacji» w Warszawie przydzielony został 20 IV t.r. na IV Odcinek «Wachlarza» jako dowódca patrolu dywersyjnego w Mińsku na Białorusi. W pierwszych dniach maja 1942 w nocy wysadził tor pomiędzy Franipolem a Przyłuczkami na trasie kolejowej Mińsk-Stołpce. Następnie wyjechał do Brześcia i Warszawy, skąd ponownie powrócił do Mińska. Dn. 1 XII 1942 mianowany został dowódcą ośrodka dywersyjnego w Słucku. Aresztowany przez Niemców ok. 10 XII t.r. w Płaszkowicach, zbiegł z Gestapo w Słucku i pod koniec tego miesiąca przybył do Warszawy. Następnie wyjeżdżał do Mińska i Nieświeża.

Po nieudanej akcji odbicia uwięzionych żołnierzy IV Odcinka «Wachlarza» w Mińsku 6 II 1943 S. ewakuował się do Warszawy, gdzie otrzymał przydział do kadry «Wachlarza». Dn. 15 III 1943 został skierowany do Oddziału IV Kedywu (Kierownictwa Dywersji) Komendy Głównej Armii Krajowej. Prowadził wykłady w szkole dywersji, noszącej krypt. Zagajnik. Dn. 2 X t.r. został aresztowany przez Niemców w Warszawie i osadzony na Pawiaku, a 5 X wywieziony do Oświęcimia. Działał tam w organizacji konspiracyjnej. Uciekł 27 VII 1944 razem ze Zbigniewem Kaczkowskim, ale po trzech dniach ujęto go i umieszczono w «Bloku Śmierci». Nie został jednak stracony, lecz 15 VIII przewieziony do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, potem Dora-Nordhausen, gdzie pracował w fabryce zbrojeniowej produkującej rakiety V-2. Na początku kwietnia 1945 został ewakuowany do obozu Bergen-Belsen, a 16 IV uwolniony przez wojska alianckie. Dn. 7 V t.r. przybył do Wielkiej Brytanii i zameldował się w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Dn. 2 XII 1945 został przeniesiony do 14. p.uł. w ramach 16. Samodzielnej Brygady I Korpusu Pol. Awansował na majora ze starszeństwem z dn. 1 I 1946. Po zdemobilizowaniu 5 IX t.r., pozostał w Wielkiej Brytanii. Pracował zarobkowo jako instruktor jazdy konnej, robotnik na farmie, stajenny, traktorzysta i tokarz w firmie «C. Salter». Na konkurs „Wiadomości” pt. „Najbardziej wstrząsające wydarzenie mojego życia” nadesłał opowiadanie Pijany wolnością (godło: Jerzy), które zamieszczone w „Wiadomościach” (1957 nr 29), otrzymało I nagrodę.

Dn. 16 VI 1958 S. przyjechał na stałe do Polski i od 18 VIII t.r. do 27 V 1967 był zatrudniony w Polskich Zakładach Optycznych w Warszawie jako brakarz, a następnie do r. 1970 w Służewieckich Zakładach Chemicznych, jako dyspozytor i kierownik bazy materiałowej. Był autorem artykułów: Pióro z Wachlarza, Zdrada, Wykonanie wyroku, Żyjesz jeszcze? opublikowanych w pracy zbiorowej pt. „Drogi cichociemnych” (Wyd. 3 Londyn 1961, 1972, W. 1993). Zmarł 8 I 1980 w Warszawie i tam został pochowany na cmentarzu Powązkowskim dawnym Wojskowym. Odznaczony był m.in. Krzyżem Virtuti Militari V kl. i King’s Medal for Courage in the Case of Freedom.

W małżeństwach zawartych z Zofią z Dąbrowskich, (1919–1990) 2. v. Rychwicką, a po rozejściu się z nią z Ireną Szumowską, S. dzieci nie miał.

 

Tochman K. A., Słownik biograficzny cichociemnych, Oleśnica 1994 I, (fot.); – Bystrzycki P., Znak cichociemnych, P. 1991; Chlebowski C., Wachlarz, Wyd. 3. W. 1990 (fot.); tenże, Zagłada IV Odcinka, Wyd. 2 W. 1980 (fot.); Cyra A., Spadochron, colt i KL Auschwitz, „Tyg. Pol.” 1987 nr 7 (fot.); Domańska R., Pawiak. Więzienie Gestapo, W. 1978; Drogi cichociemnych [1. wyd. krajowe] W. 1993; Garliński J., Politycy i żołnierze, W. 1991; Ney-Krwawicz M., Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945, W. 1990; Śliwicki Z., Meldunek z Pawiaka, W. 1974; Tucholski J., Cichociemni, W. 1988 (fot.); Wanat L., Za murami Pawiaka, W. 1985 s. 470; – AK w dokumentach, II; Jankowski S., „Agaton”. Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie. Wspomnienia 1939–1946, Wyd. 2, W. 1985 I–II; Paczkowski A., Ankieta cichociemnego, W. 1987; Stpiczyński A., Wbrew wyrokowi losu, W. 1988 s. 148; – „Wiadomości” 1957 nr 46; – AP Muz. w Oświęcimiu: sygn. 6434; CAW: sygn. 1532/73/781 (teczka osobowa); Studium Polski Podziemnej w Londynie: Dokumenty osobowe i weryfikacyjne S-ego, bez sygn.; – Informacje i dokumenty S-ego ze zbiorów Marii Trzaskowskiej z W. i Jana Iwaszkiewicza z Kr. oraz informacje Adama Cyry z Oświęcimia.

Krzysztof A. Tochman

 
 

Powiązane artykuły

 

Cichociemni

Cichociemni to popularna nazwa żołnierzy polskich szkolonych w okresie II wojny światowej na terenie Wielkiej Brytanii do zadań specjalnych, przerzucanych drogą lotniczą do okupowanej Polski i innych......

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Ryszard Jerzy Kukliński

1930-06-13 - 2004-02-11
pułkownik LWP
 

Czesław Wołłejko

1916-03-17 - 1987-02-07
aktor teatralny
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Stefan Mazurkiewicz

1888-09-25 - 1945-06-19
matematyk
 

Zygmunt Szczepan Szczakowski

1903-12-17 - 1981-10-28
poeta
 

Stanisław Szenic

1904-01-13 - 1987-11-28
kolekcjoner
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.