INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Henryk Janko     

Henryk Janko  

 
 
1806 - 1887-12-09
Biogram został opublikowany w latach 1962-1964 w X tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Janko Henryk (1806–1887), polityk demokratyczny, ziemianin. Syn Jana, lekarza wojskowego armii austriackiej, z pochodzenia Węgra, który osiadł w Galicji w końcu XVIII w., praktykował w Krościenku, później zaś ożenił się z Sierakowską i nabył majątek Hoszany w pow. samborskim. J. ukończył Uniw. Lwow. Po wybuchu powstania listopadowego udał się do Warszawy, gdzie obracał się w kołach Tow. Patriotycznego. Jako ochotnik w 1 p. strzelców pieszych bił się pod Dobrem, Wawrem i Grochowem. Przeszedłszy do artylerii, odbył wyprawę wołyńską z Dwernickim, a po jego rozbrojeniu wrócił na pole walki i wziął udział u boku gen. Bema w końcowej bitwie warszawskiej.

Po powstaniu należał do założycieli tajnego «Zwiazku 21» w Galicji, a z kolei współdziałał z węglarstwem i ze Stowarzyszeniem Ludu Polskiego. W Hoszanach wielokrotnie udzielał schronienia emisariuszom: S. Goszczyńskiemu, T. Wiśniowskiemu, R. Chmielewskiemu i in. W r. 1846 był członkiem komitetu powstańczego we Lwowie. Uniknął aresztowania, choć policja miała go na oku. W r. 1848 należał do niewielu ziemian, którzy w Galicji darowali chłopom pańszczyznę. Zawiązał Radę Narodową w Rudkach i dał się obrać z okręgu Komarno do parlamentu w Wiedniu. Głosował tam przeważnie z lewicą, dając publicznie wyraz swym rewolucyjnym nastrojom. Wziął podobno udział jako artylerzysta w powstaniu wiedeńskim przy obronie Jägerzeile. W r. 1849 ułatwiał przerzut ochotników z Galicji na Węgry.

Po Wiośnie Ludów czynny był w Galicyjskim Tow. Gospodarskim. Na wiosnę 1859 r. jeździł do Paryża, być może z misją polityczną. W r. 1861 został obrany do Sejmu przez wielką własność obwodu Samborskiego. W rok potem został naczelnikiem tegoż obwodu z ramienia organizacji «białej». Wspomagał gorliwie powstanie styczniowe i, jeden z niewielu ziemian, stanął po stronie gen. E. Różyckiego w jego sporze z «białym» komitetem lwowskim. Aresztowany w marcu 1864 r., został skazany na 3 lata twierdzy i zesłany do Ołomuńca. Wyszedł na wolność po roku na mocy amnestii, ale jeszcze w r. 1867 nie został zatwierdzony przez cesarza na stanowisku marszałka powiatu, jako «politycznie podejrzany». Wśród sąsiadów – ziemian cieszył się niezmienną popularnością; przez długie lata był członkiem Rady Powiatowej i wydziału powiatowego w Rudkach, delegatem do Okręgowej Rady Szkolnej oraz prezesem wydziału okręgowego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (TKZ). Był też założycielem i aż do śmierci prezesem oddziału Tow. Gospodarskiego w Rudkach. Oddział ten był jednym z najczynniejszych w Towarzystwie, zasłużył się około popierania po wsiach sadownictwa i uprawy lnu. Wbrew praktyce innych oddziałów przyjął na pełnoprawnych członków również kilkudziesięciu chłopów.

J. posłował do Sejmu z I kurii w l. 1870–1, począwszy zaś od r. 1877 aż do śmierci z kurii IV. Twierdził, że dlatego tylko godzi się kandydować do sejmu, by nie dopuścić w Rudkach do wyboru Ukraińca. W izbie trzymał z demokratami; obierany stale do komisji administracyjnej, rzadko tylko zabierał głos na plenum. W r. 1878 głośnym wystąpieniem obalił projekt partii krakowskiej utworzenia w Galicji izb rolniczych, stając w obronie istniejących towarzystw rolniczych, które projekt ten chciał zastąpić organizacją typu biurokratycznego. W powiecie swym uprawiał opozycję przeciw lojalistom i ugodowcom. W r. 1877 subsydiował tajną Konfederację Narodu Polskiego, ale wstrzymywał od przygotowań powstańczych. Przyczynił się też do zawiązania w Wiedniu tajnego (w istocie antypowstańczego) Rządu Narodowego pod wodzą A. Sapiehy. W r. 1878 wszedł do tzw. grupy Samborskiej posłów ziemiańskich, którzy przeciwstawiali się ugodowej większości Koła Polskiego. Należał też do konsorcjum, które w t. r. przejęło od A. Sapiehy „Dziennik Polski” z myślą nadania mu barwy «demokratycznej». Jako przyjaciel T. Romanowicza J. grał do końca życia rolę męża zaufania demokratów lwowskich na gruncie Samborszczyzny. Zmarł 9 XII 1887 r. w Hoszanach.

 

Barwiński E., Z. Kaczkowski w świetle prawdy, Lw. 1920; Gawroński F., Konfederacja Narodu Polskiego, P. 1919 s. 74, 84, n., 127, 134, 149; Kieniewicz S., Adam Sapieha, Lw. 1939; Łopuszański T., Pamiętnik Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego, Lw. 1894 s. 115, 124; Łoziński B., Szkice z historii Galicji, W. 1913; Russjan L., Polacy i sprawa polska na Węgrzech, W. 1934; Stebelski P., Proces kryminalny T. Wiśniowskiego, „Przegl. Prawa i Admin.” 1908 XXXIII 373, 379 n., 395; Widmann K., Franciszek Smolka, Lw. 1886 s. 55, 298, 533, 604, 842; – Goszczyński S., Listy, Kr. 1937; Jabłonowski L., Złote czasy i wywczasy, Lw. 1920 s. 25, 117, 143, 154, 160 n., 186; J. H., Wspomnienia z r. 1831. Zbiór pamiętników do historii powstania 1830–31, Lw. 1882; Pamiętniki spiskowców i więźniów galicyjskich, Wyd. K. Lewicki, Wr. 1954; Stenogramy sejmowe; Szematyzmy Król. Galicji; Ziemiałkowski F., Pamiętniki, Kr. 1904 III 66, IV 61, 70, 73; – Nekrologi: „Czas” 1887 nr 284; „Nowa Ref.” 1887 nr 284, 288; – B. Jag.: rkp. 9200, 9241; B. Ossol.: rkp. 5916, 6825; B. PAN w Kr.: rkp. 2064; Arch. Państw. w Kr.: zeznania F. Wiesiołowskiego.

Stefan Kieniewicz

 
 

Powiązane artykuły

 

Obrona Warszawy w 1831 r.

Powstańcy i cywile opanowali miasto już 30 listopada 1830 r. Namiestnik carski i garnizon rosyjski ewakuował się. Warszawa stała się centrum polityczno-administracyjnym i wojskowym powstania listopadowego,......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Władysław Lubomirski

1866-01-01 - 1934-10-29
kompozytor
 

Andrzej Tomasz Towiański

1799-01-01 - 1878-05-13
filozof
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Bernard Goldman

1841-02-20 - 1901
polityk
 

Roman Podoski

1873-08-15 - 1954-11-23
inżynier elektryk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.